________________
५२६
अनुयोगद्वारसूत्रे
रतमः - प्रभेति क्रमेण नाम्ना व्यपदिश्यते । एषा पूर्वानुपूर्वी । पश्चानुपूर्व्या तु तम स्तमा इत्यारभ्य रत्नप्रभेत्यन्तं व्युत्क्रमेण व्यवस्थापना बोध्या । अनानुपूर्व्या तु एषां सप्तानां पदानामन्योन्याभ्यासे चत्वारिंशदधिकाः पञ्चसहस्रसंख्यकाः पूर्वानु पूर्वी पश्चानुपूर्वी रूपाऽऽवन्तभङ्गद्वयविवक्षारहिता भङ्गा बोध्याः ॥० १२१ ।।
मूलम् - तिरियलोय खेताणुपुवी तिविहा पण्णत्ता, तं जहापुव्वाणुपु०वी पच्छाणुपुत्री अणाणुपुव्वी । से किं तं पुव्वाणुपुवी ? पुत्राणुपु०वी - "जंबुद्दीवे लवणे, धायइ कालोय पुत्रखरे वरुणे । खीर घय खोय नंदी, अरुणवरे कुंडले रुअगे ॥१॥ आभरणवत्थगंधे, उप्पलतिलए य पुढविनिहिरयणे । वासहरदहनईओ, विजयावकखारकप्पिदा ॥२॥ कुरुमंदर आवासा, कूडा नक्खत्तप्रभा, धूमप्रभा, तमः प्रभा और तमस्तमः प्रभा, इस प्रकार इन सात भूमियों का उपन्यास होता है । तथा पश्चानुपूर्वी में तमस्तमःप्रभा से लेकर रत्नप्रभा तक व्युत्क्रम से इन भूमियों का उपन्यास किया जाता है। अनानुपूर्वी में इन सात पदों का १-२-३-४-५-६-७ इस रूप से उपन्यास किया जाता है । फिर बाद में ओपस में इनका गुणा किया जाता है। इस प्रकार गुणा करने पर जो राशि उत्पन्न होती है उसमें से आदि अन्त दो भंग कर दिये जाते हैं। इन सात पदों का परस्पर गुणा होने पर ५०४० भंग होते हैं। इनमें से पूर्वानुपूर्वी और पश्चानुपूर्वी रूप दो आदि अन्त के भंग कम कर दिये जाते हैं। इस प्रकार यह अधोलोक संबंधी अनोनुपूर्वी है ।। सू० १२१ ॥
પધ્ધાનુ પૂર્વી માં તમસ્તમઃપ્રભાથી લઇને રત્નપ્રભા સુધીના ઊલટા ક્રમે સાતે પૃથ્વીઓના ઉપન્યાસ કરવામાં આવે છે. અનાનુપૂર્વીમાં આ સાત पोनो १, २, ३, ४, ५, ६, ७ આ રૂપે વર્ષોંન કરવામાં આવે છે, ત્યાર બાદ પરસ્પરમાં તેમનાં ગણુાં કરવામાં આવે છે આ પ્રમાણે ગણુાં કરવાથી જે રાશિ ઉત્પન્ન થાય છે તેમાંથી આદિ અને અન્તના એ ભગા (વિકલ્પ) બાદ કરવામાં આવે છે આ સાત પદોના પરસ્પર ગુણાકાર થવાથી ૫૦૪૦ ભંગ થાય છે તેમાંથી પૂર્વાનુપૂર્વી અને પદ્મ નુપૂર્વી રૂપ આદિ અન્તના એ ભગ એછાં કરવામાં આવે છે. ધોલેાક સંબધી અનાનુપૂર્વી મા પ્રકારની છે. ાસૂ૦ ૧૨૧)