________________
भनुयोगचन्द्रिका टीका सूत्र १२२ तिर्यग्लोकक्षेत्रानुपूर्वीनिरूपणम् चंदसूग य । देवे नागे जक्खे भूए य सयंभूरमणे य ॥३॥ से तं पुत्वाणुपुब्बी। से किं तं पच्छाणुपुवी ? पच्छाणुपुवी-सयंभूरमणेय जाव जंबुद्दीवे। से तं पच्छाणुपुवी। से किं तं अणाणुपुटवी? अणाणुपुबी एयाए चेव एगाइयाए एगुत्तरियाए असंखेजगच्छगयाए सेढीए अण्णमण्णब्भासो दुरूवूगो । से तं अणाणुपुब्बी।सू० १२२॥
छाया-तिर्यग्लोक क्षेत्रानुपूर्वी त्रिविधा प्रज्ञप्ता तद्यथा-पूर्गनुपूर्वी, पश्चानुपूर्वी, अनानुपूर्वी । अथ का सा पूर्वानुपूर्वी ? पूर्वानुपूर्वी जम्बूद्वीपो लवणो धातकी कालोदः पुष्करः वरुणः । क्षीरः घृतः क्षोदः नन्दी अरुणरः कुण्डलः रुचकः । आभरणवस्वगन्धाः उत्पलतिलकं च पृथिवी निधिरत्नम् । वर्षधरहदनद्यो विजया
"तिरियलोयखेत्ताणुपुच्ची" इत्यादि
शन्दार्थ-(तिरियलोयखेत्ताणुपुव्वी तिविहा पण्णत्ता) तिर्यग्लोक क्षेत्रा. नुपूर्वी तीन प्रकार की कही गई है। (तं जहा) वे प्रकार ये हैं-(पुव्वाणु. पुन्वी, पच्छाणुपुव्वी, अणाणुपुठवी) पूर्वानुपूर्वी, पश्चानुपूर्वी और अनानु. पूर्वी । (से कि तं पुव्वाणुपुन्वी ? ) हे भदन्त ! पूर्शनुपूर्वी क्या है ? (पुव्वाणु पुव्वी) __उत्तर-पूर्वानुपूर्वी इस प्रकार से है-जंबुद्दीवे लवणे, धायई कालोय पुवखरे वरुणे । खीर-घय-खोय नंदी-अरुणवरे कुंडले मागे ॥१॥ ___ "आभरणवस्थगंधे, उप्पलतिलए य पुढवि निहिरयणे। वासहरदहनईओ, विजया वक्खारकप्पिदा ॥ २ ॥ जंषुद्वीप, लवणसमुद्र धातकी
" तिरियलोयखेत्ताणुपुव्वी" त्यात
At4-( तिरियलोयखेत्ताणुपुवी तिविहा पण्णत्ता) तिय क्षेत्रानु. ५वी' ॥२नी ही छ. (तंजहा) ते प्रा। नीचे प्रमाणे छ-(पुव्वाणुपुन्धी पच्छाणुपुव्वी, अणाणुपुवी) पूर्वानु५वी, पानु५वी मने अनानुपूवी.
प्रश-(से किं तं पुव्वाणुपुवी ?) भगवन्! पूर्वानुनी D२१३५ छ? उत्तर-(पुव्वाणुपुब्बी) तिय समधी पूर्वानु पूती 20 नी छ(जंबुरीवे लवणे, धायई कालो य पुक्खरे वरुणे । खीर-घयखोय-नंदी-अरुणवरे कुंडले उभगे ॥१॥ बाभरणवत्थगंधे, उप्पलतिलए य पुढविनिहिरयणे । बासहर दहनईओ, विजयावक्खारकप्पिदा ॥२॥ જબૂદ્વીપ, લવસમુદ્ર, ધાતકી ખંડ, કાલહસમુદ્ર, પુષ્કરદ્વીપ,