________________ આગમસૂત્ર 8, અંગસૂત્ર 8 અંતકૃત્-દશાંગ સૂત્ર થશે. દેવકી દેવી સ્વપ્નનું ફળ સાંભળી ઘણાજ હર્ષિત હૃદયા થઈ સુખપૂર્વક ગર્ભને વહે છે. ત્યારપછી દેવકી દેવીએ નવ માસ પૂર્ણ થયા પછી જપાપુષ્પ, રાતા બંધુજીવક પુષ્પ, લાક્ષારસ, સરસ પારિજાતક, તરુણ સૂર્ય સમાન પ્રભાવાળા, સર્વનયન કાંત, સુકુમાર, યાવત્ સુરૂપ, હાથીના તાલ સમાન પુત્રને જન્મ આપ્યો. જન્મ મહોત્સવ મેઘકુમારવત્ કહેવો. યાવત્ જે કારણે અમારો આ પુત્ર ગજના તાલુસમાન છે, તેથી અમારા આ બાળકનું નામ ગજસુકુમાલ થાઓ. ત્યારે તે બાળકના માતાપિતાએ ગજસુકુમાલ નામ કર્યું. બાકી મેઘકુમારવત્ જાણવું. યાવત્ અનુક્રમે તે અત્યંત ભોગ ભોગવવાને સમર્થ થયો. તે દ્વારાવતીમાં સોમિલ નામે એક બ્રાહ્મણ વસતો હતો. તે ધનાઢ્ય, ઋગ્વદ યાવતુ અપરિભૂત હતો. તે ઋગ્વદ આદિ ચારે વેદોમાં અને પાંચમો ઈતિહાસ, છઠા નિઘંટુ ગ્રંથનો જ્ઞાતા તથા પારિવ્રાજક શાસ્ત્રોમાં નિપુણ તને સુપરિનિષ્ઠિત હતો. તે સોમિલને સોમશ્રી નામે સુકુમાલ બ્રાહ્મણી પત્ની હતી. તે સોમિલની પુત્રી, સોમશ્રી બ્રાહ્મણીની આત્મજા સોમાં નામે પુત્રી સુકુમાલા યાવત્ સુરૂપા, રૂપ યાવત્ લાવણ્ય યુક્તા, ઉત્કૃષ્ટ, ઉત્કૃષ્ટ શરીરી પુત્રી હતી. તે સોમા પુત્રી અન્ય કોઈ દિવસે સ્નાન કરી યાવત્ વિભૂષિતા થઈ, ઘણી કુજા આદિ અનેક દાસીઓ યાવત્ પરિવારથી પરીવરીને સ્વગૃહેથી નીકળી. ત્યાર પછી રાજમાર્ગે આવી, રાજમાર્ગમાં સુવર્ણના દડાથી ક્રીડા કરતી હતી. તે કાળે, તે સમયે અરહંત અરિષ્ટનેમિ પધાર્યા, પર્ષદા ધર્મશ્રવણ માટે નીકળી. ત્યારે કૃષ્ણ વાસુદેવ, આ. વૃત્તાંત જાણ્યો. ત્યારે કૃષ્ણ વાસુદેવે સ્નાન કરી યાવત્ અલ્પ પણ મૂલ્યવાન અલંકારથી વિભૂષિત થઈ, ગજસુકુમાલકુમાર સાથે ઉત્તમ હાથીના સ્કંધે બેસી, કોરંટપુષ્પ આચ્છાદિત છત્રને ધરાવતો, શ્રેષ્ઠ શ્વેત ચામરો વડે વીંઝાતો દ્વારવતી નગરીના મધ્યેથી ભગવંતના પાદ વંદનાર્થે નીકળ્યા, ત્યારે સોમા કન્યાને જોઈ જોઈને સોમાના રૂપ, લાવણ્યથી યાવત્ વિસ્મિત થઈ કૌટુંબિક પુરુષોને બોલાવ્યા. બોલાવીને કૃષ્ણ કહ્યું - હે દેવાનુપ્રિયો ! જાઓ, તમે સોમિલ બ્રાહ્મણ પાસે સોમાની યાચના કરીને, તે કન્યાને લાવો. કન્યા અંતઃપુરમાં રખાવો. પછી આ કન્યા ગજસુકુમાલની પત્ની થશે. ત્યારે કૌટુંબિક પુરુષોએ યાવત્ તેમાં કર્યું. પછી કૃષ્ણ વાસુદેવ દ્વારવતી નગરીની મધ્યેથી નીકળીને સહસ્સામ્રવન ઉદ્યાનમાં પહોંચી, પાચ અભિગમ પૂર્વક પ્રવેશીને યાવત્ ભગવંત અરિષ્ટનેમિને પર્યુપાસે છે. ત્યારે અરિષ્ટનેમિ અરહંતે કૃષ્ણ વાસુદેવ, ગજસુકુમાલ અને મોટી પર્ષદાને ધર્મ કહ્યો. ત્યારે ગજસુકુમાલે ભગવંત પાસે ધર્મ સાંભળીનેકહ્યું કે હું પ્રવ્રજ્યા ગ્રહણ કરવા ઈચ્છું છું. તે માટે માતાપિતાને પૂછીને આપને સેવામાં ઉપસ્થિત થઈશ. ઇત્યાદિ વર્ણન મેઘકુમારની જેમ જાણવું. વિશેષ એ કે- દેવકી દેવીએ ગજસુકુમારને કહ્યું- હે પુત્ર! તું અવિવાહિત છે, તેથી વિવાહિત થા યાવત કુળની વૃદ્ધિ કર, પછી દીક્ષા ગ્રહણ કરજે. ત્યારે કૃષ્ણ વાસુદેવે આ કથા જાણીને ગજસુકુમાલ પાસે આવીને ગજસુકુમાલને આલીંગે છે, પછી ખોળામાં બેસાડે છે, બેસાડીને કહ્યું - તું મારા સહોદર નાનો ભાઈ છે, તેથી હે દેવાનુપ્રિય ! હમણા અરહંત પાસે મુંડ થઈ યાવત્ દીક્ષા ન લે. હું તને તારવતી નગરીમાં મોટા-મોટા રાજ્યાભિષેક વડે અભિષેક કરીશ. ત્યારે કૃષ્ણ વાસુદેવે આમ કહેતા ગજસુકુમાલ મૌન રહ્યો. ત્યારે ગજસુકુમાલ કૃષ્ણ વાસુદેવ તથા માતાપિતાને બે-ત્રણ વખત કહ્યું - હે દેવાનુપ્રિયો ! માનુષી કામભોગના આધારરૂપ આ શરીર કફ-મળ-મૂત્રનું ઘર છે ચાવત્ ત્યાજ્ય છે, હું ઇચ્છું છું કે - આપની અનુજ્ઞાથી અરિષ્ટનેમિ અરહંત પાસે યાવત્ દીક્ષા લઉં. ત્યારે ગજસુકુમાલને કૃષ્ણ વાસુદેવ તથા માતા-પિતા જ્યારે ઘણા અનુકૂળ યાવત્ સમજાવવા સમર્થ ન થયા. ત્યારે ઇચ્છા વિના અનુજ્ઞા આપતા.એમ કહ્યું કે - હે પુત્ર ! અમે એક દિવસને માટે પણ તારી રાજ્યશ્રીને જોવા ઇચ્છીએ છીએ. અહી મહાબલની જેમ સમગ્ર નિષ્ક્રમણનું વર્ણન કરવું. યાવત્ ભગવદ્-આજ્ઞાથી તે-તે પ્રકારે યાવતુ મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(અંતકૃત્ દશા)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 13