________________ આગમસૂત્ર 7, અંગસૂત્ર 7 ઉપાસકદશાંગ સૂત્ર ધમની વ્યાપ્ત થયો. ત્યારપછી આનંદ શ્રાવકને અન્ય કોઈ દિને મધ્યરાત્રે ધર્મ જાગરિકા કરતા આવો સંકલ્પ થયો કે - હું ચાવત્ ધમની વ્યાપ્ત થયો છું. હજી મારામાં ઉત્થાન, કર્મ, બલ, વીર્ય, પુરુષકાર પરાક્રમ, શ્રદ્ધા-ભૈર્ય-સંવેગ છે, તો મારામાં જ્યાં સુધી ઉત્થાન યાવત્ સંવેગ છે, મારા ધર્માચાર્ય, ધર્મોપદેશક, જિન-સુહસ્તિ શ્રમણ ભગવંત મહાવીર છે, ત્યાં સુધી, મારે ઉચિત છે કે આવતીકાલે યાવત્ સૂર્ય ઉગતા, અપશ્ચિમ મારણાંતિક સંલેખના, આરાધના યુક્ત થઈને, ભાત-પાણીનું પ્રત્યાખ્યાન કરીને કાલની અપેક્ષા ન કરીને વિચરવું. એમ વિચારીને કોઈ દિવસે શુભ અધ્યવસાય, શુભ પરિણામ, વિશુદ્ધ થતી વેશ્યા, તદાવરણીય કર્મના ક્ષયોપશમથી અવધિજ્ઞાન ઉપર્યું. પૂર્વમાં લવણસમુદ્રમાં 500 યોજના જુએ છે. એ રીતે દક્ષિણ અને પશ્ચિમમાં જાણવું. ઉત્તરમાં ચુલ હિમવંત વર્ષધર પર્વત સુધી, ઊંચે સૌધર્મ કલ્પ, નીચે આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીના 84,000 વર્ષ સ્થિતિક રોય નરક સુધી જાણે-જુએ છે. 17. તે કાળે, તે સમયે શ્રમણ ભગવંત મહાવીર પધાર્યા. પર્ષદા નીકળી યાવતુ ધર્મ શ્રવણ કરી પાછી ગઈ. ત્યારે ભગવંતના મોટા શિષ્ય ઇન્દ્રભૂતિ અણગાર, જે ગૌતમ ગોત્રીય, સાત હાથ ઊંચા, સમચતુરસ સંસ્થાન સંસ્થિત, વજઋષભનારાચ સંઘયણી, સુવર્ણપુલક નિઘસ પદ્મગૌર, ઉગ્ર-દીપ્ત-તપ-ઘોર-મહાતપસ્વી, ઉદાર, ઘોર ગુણ, ઘોર તપસ્વી, ઘોર બ્રહ્મચારી, શરીર મમત્વ ત્યાગી, સંક્ષિપ્ત-વિપુલ તેજોલેશ્યી, નિરંતર છ-છ તપોકર્મથી સંયમ અને તપ વડે આત્માને ભાવિત કરતા વિચરતા હતા. ત્યારે ગૌતમસ્વામીએ છઠ્ઠના પારણે પહેલી પોરિસીએ સઝાય કરી, બીજી પોરિસીમાં ધ્યાન કર્યું, ત્રીજીમાં અત્વરિત, અચપળ, અસંભ્રાંતપણે મુહપત્તિ પ્રતિલેખી, પછી પાત્ર અને વસ્ત્રોને પડિલેહીને, તે વસ્ત્ર-પાત્રને પ્રમાર્જીને, પાત્રો ગ્રહણ કરી ભગવંત પાસે આવ્યા, આવીને ભગવંતને વાંદી-નમીને કહ્યું - ભગવન! આપની અનુજ્ઞા પામી છઠ્ઠના પારણે વાણિજ્યગ્રામ નગરે ઉચ્ચ-નીચ-મધ્યમ કુળોમાં ગૃહ સામુદાનિક ભિક્ષાચર્ચાએ ભ્રમણ કરવું ઈચ્છું છું. ભગવંતે કહ્યું- સુખ ઉપજે તેમ કરો, વિલંબ ન કરો. ત્યારે ગૌતમસ્વામી, ભગવંત મહાવીરની અનુજ્ઞા પામીને ભગવંત પાસેથી, દુલિપલાશક ચૈત્યથી નીકળીને અત્વરિત-અચપલ-અસંભ્રાંત થઈ, યુગ પ્રમાણ ભૂમિને જોનારી દષ્ટિ વડે માર્ગને શોધતા, વાણિજ્ય ગ્રામ નગરે ગયા. જઈને ત્યાં ઉચ્ચ-નીચ-મધ્યમ કુળોમાં ગૃહસમુદાન ભિક્ષાચર્યાએ ફરે છે. ત્યારે ગૌતમસ્વામીએ વાણિજ્ય ગ્રામે ભગવતી સૂત્રમાં કહ્યા મુજબ યાવત્ ભિક્ષાચર્યાએ ફરતા, યથાપર્યાપ્ત ભક્તપાન ગ્રહણ કરીને વાણિજ્યગ્રામથી પાછા વળતા, કોલ્લાગ સંનિવેશથી થોડે દૂરથી જતા ઘણા લોકોના અવાજ સાંભળ્યા. તેઓ પરસ્પર કહેતા હતા કે - હે દેવાનુપ્રિયો ! ભગવંતના શિષ્ય આનંદ શ્રાવક પૌષધશાળામાં અપશ્ચિમ યાવત્ અપેક્ષારહિતપણે વિચરે છે. ત્યારે ગૌતમે ઘણા લોકો પાસે આ વૃત્તાંત સાંભળી, સમજીને આવો સંકલ્પ થયો - હું જાઉ અને આનંદ શ્રાવકને જોઉં. એમ વિચારીને કોલ્લાગ સંનિવેશે આનંદ શ્રાવક પાસે પૌષધશાળાએ આવ્યા. ત્યારે આનંદશ્રાવકે, ગૌતમસ્વામીને આવતા જોયા. જોઈને યાવત્ હર્ષિત હૃદયી થયો. ગૌતમસ્વામીને વાંદીનમીને કહ્યું - હું આ ઉદાર તપોકર્મથી યાવત્ ધમની વ્યાપ્ત થયો છું, આપની પાસે આવીને, ત્રણ વખત મસ્તક વડે પાદવંદન કરવાને અસમર્થ છું. ભંતે ! સ્વકીય ઇચ્છાથી, અનભિયોગપણે અહીં આવો, તો આપને ત્રણ વખત મસ્તક વડે વાંદુ-નમું. ત્યારે ગૌતમ, આનંદ પાસે આવ્યા. 18. ત્યારે આનંદ શ્રાવકે, ગૌતમસ્વામીને ત્રણ વખત મસ્તક વડે, પગે વાંદી-નમીને પૂછ્યું - ભંતે! ગૃહસ્થીને ગૃહમધ્યે વસતા અવધિજ્ઞાન ઉપજ ? હા, થાય. ભંતે ! જો ગૃહીને યાવત્ ઉપજે, તો મને પણ ગૃહમધ્યે વસતા અવધિજ્ઞાન થયું છે - પૂર્વમાં લવણસમુદ્ર યાવત્ નીચે રોય નામે નરકાવાસને હું જાણું છું - જોઉં છું. ત્યારે ગૌતમસ્વામીએ આનંદ શ્રાવકને કહ્યું - ગૃહસ્થને યાવત્ અવધિજ્ઞાન ઉપજે, પણ આટલું મોટું નહીં. હે આનંદ! તું, આ સ્થાનની આલોચના કર યાવત્ તપોકર્મને સ્વીકાર. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ઉપાસકદશા)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 11