________________ આગમસૂત્ર 6, અંગસૂત્ર 6 જ્ઞાતાધર્મકથાંગસૂત્ર ચતુષ્કો, ચતૂરો, નાગગૃહો, ભૂતગૃહો, યક્ષાયતન, સભાસ્થાન,પરબ, દુકાન અને શૂન્યઘરોને જોતો-જોતો, માર્ગણા કરતો, ગવેષણા કરતો, ઘણા લોકોના છિદ્ર-વિષમ-વિહુર-વસનમાં અભ્યધ્ય-ઉત્સવ-પ્રસવ-તિથિ-ક્ષણ-યજ્ઞ અને પર્વણીમાં મત્ત, પ્રમત્ત, વ્યસ્ત-વ્યાકુળ થઈ સુખ-દુઃખ-વિદેશસ્થ-વિપ્રવસતિના માર્ગ, છિદ્ર, વિરહ અને અંતરોની માર્ગણા-ગવેષણા કરતો વિચરતો હતો. તે વિજય ચોર. રાજગૃહ નગરની બહાર આરામ-ઉદ્યાન-વાપી-પુષ્કરણી-દીર્ઘિકા-ગુંજાલિકા-સરોવરસરપંક્તિ-સરસરપંક્તિ-જિર્ણોદ્યાન-ભગ્નકૂપ-માલુકાકચ્છ-શ્મશાન-ગિરિ-કંદર-લયન અને ઉપસ્થાનોમાં ઘણા. લોકોના છિદ્રો યાવતુ જોતો વિચરતો હતો. સૂત્ર-૪૬, 47 46. ત્યારે તે ભદ્રા ભાર્યાએ અન્ય કોઈ દિવસે મધ્યરાત્રિ કાળ સમયમાં કુટુંબ જાગરિકાથી જાગતા આવા. પ્રકારે આધ્યાત્મિક યાવત્ સંકલ્પ થયો-હું ધન્ય સાર્થવાહ સાથે ઘણા વર્ષોથી શબ્દ-સ્પર્શ-રસ-ગંધ-રૂપ માનુષ્ય કામભોગોને અનુભવતી વિચરું છું. મેં પુત્ર કે પુત્રીને જન્મ આપ્યો નથી, તે માતાઓ ધન્ય છે યાવત્ તે માતાઓએ મનુષ્ય જન્મ અને જીવિતનું ફળ પ્રાપ્ત કર્યું છે, જે માતાઓ હું માનું છું કે પોતાની કુક્ષીથી ઉત્પન્ન, સ્તનોના દૂધમાં લુબ્ધ, મધુર બોલ બોલતા, મણમણ કરતા અને સ્તનના મૂળથી કાંખના પ્રદેશ સરકતા બાળકને સ્તનપાન કરાવે છે. પછી કમળ સમાન કોમળ હાથોથી તેને પકડીને પોતાના ખોળામાં બેસાડે છે અને વારંવાર પ્રિય વચનવાળા મધુર ઉલ્લાપ આપે છે. હું અધન્યા, અપુન્યા, અલક્ષણા, અકૃતપુન્યા છું, આમાંથી કંઈ ન પામી. મારા માટે શ્રેયસ્કર છે કે કાળે રાત્રિ વીત્યા પછી પ્રભાત થતા યાવત્ સૂર્ય ઊગતા ધન્ય સાર્થવાહને પૂછીનેઅનુજ્ઞા મેળવીને ઘણા બધા અશન-પાન-ખાદિમ-સ્વાદિમ તૈયાર કરાવીને, ઘણા જ પુષ્પ-વસ્ત્ર-ગંધ-માળાઅલંકાર લઈને, અનેક મિત્ર, જ્ઞાતિ, નિજક, સ્વજન, સંબંધી, પરિજન, મહિલા સાથે પરીવરીને જે આ રાજગૃહ નગરની બહાર નાગ, ભૂત, યક્ષ, ઇન્દ્ર, સ્કંદ, રૂદ્ર, શિવ, વૈશ્રમણાદિના આયતનમાં ઘણી નાગપ્રતિમાને અને યાવત્ વૈશ્રમણ પ્રતિમાને મહાઈ પુષ્પ પૂજા કરીને ઘૂંટણ અને પગે પડીને આમ કહીશ - હે દેવાનુપ્રિય! જો હું એક પુત્ર કે પુત્રીને જન્મ આપીશ તો હું તમારી પૂજા, દાન, ભાગ અને અક્ષયનિધિની વૃદ્ધિ કરીશ. આ પ્રમાણે ઇષ્ટ વસ્તુની યાચના કરું. આ પ્રમાણે વિચારીને કાલે રાત્રિ વીતી ગયા બાદ યાવતુ સૂર્ય ઊગતા ધન્ય સાર્થવાહ પાસે આવે છે, આવીને આમ કહ્યું- હે દેવાનુપ્રિય ! હું તમારી સાથે ઘણા વર્ષોથી સુખ ભોગવું છું પરંતુ મેં એક પણ પુત્રને જન્મ આપેલ નથી. યાવત્ તે માતાઓ ધન્ય છે, હું અધન્ય, અપુન્ય, અકૃત લક્ષણા છું, આમાંથી કંઈ ન પામી, તો હે દેવાનુપ્રિય ! હું ઈચ્છું છું કે તમારી અનુજ્ઞા પામીને વિપુલ અશનાદિ વડે યાવત્ અક્ષયનિધિની વૃદ્ધિ કરવાની માનત ત્યારે ધન્ય સાર્થવાહે ભદ્રા ભાર્યાને આમ કહ્યું - નિશ્ચયથી મારા પણ આ મનોરથ છે - કઈ રીતે તું પુત્ર કે પુત્રીને જન્મ આપે ? એમ કહી ભદ્રા સાર્થવાહીની તે વાતની અનુજ્ઞા આપી. ત્યારે તે ભદ્રા સાર્થવાહી, ધન્ય સાર્થવાહથી અનુજ્ઞા પામીને હૃષ્ટ-તુષ્ટ યાવત્ હર્ષિત હૃદય થઈ વિપુલ અશન-પાન-ખાદિમ-સ્વાદિમ તૈયાર કરીને, ઘણા જ પુષ્પ-વસ્ત્ર-ગંધ-માળા-અલંકાર ગ્રહણ કરીને, પોતાના ઘેરથી નીકળે છે, નીકળીને રાજગૃહ નગરની વચ્ચોવચ્ચથી નીકળે છે, નીકળીને પુષ્કરિણીએ આવે છે, આવીને પુષ્કરિણીના કિનારે ઘણા પુષ્પ યાવત્ માળા, અલંકાર રાખે છે, રાખીને પુષ્કરિણીમાં ઊતરે છે, જળ વડે સ્નાન અને જળક્રીડા કરે છે, કરીને, સ્નાન કરે છે, બલિકર્મ કરે છે, ભીના વસ્ત્ર અને સાડી પહેરી, ત્યાં કમળ યાવત્ સહમ્રપત્રોને ગ્રહણ કરે છે, કરીને પુષ્કરિણીમાં ઊતરે છે, ઊતરીને ઘણા પુષ્પ-ગંધ-માળાને ગ્રહણ કરે છે. ત્યારપછી જે નાગગૃહ યાવત્ વૈશ્રમણગૃહે આવે છે, આવીને ત્યાં નાગ પ્રતિમા યાવત્ વૈશ્રમણ પ્રતિમાને મોર પીંછીથી પ્રમાર્જે છે. જળની ધારા વડે અભિષેક કરે છે. કરીને રૂંવાટીવાળા અને સુકુમાલ ગંધ કાષાયિક વસ્ત્રથી ગાત્ર લૂછે છે, લૂછીને મહાર્ણ વસ્ત્રો પહેરાવે છે, માળા-ગંધ-ચૂર્ણ-વર્ણક ચઢાવે છે, ચઢાવીને યાવત્ ધૂપ સળગાવે છે, પછી મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(જ્ઞાતાધર્મકથા) આગમસૂત્ર અનુવાદ Page 35