________________ આગમસૂત્ર 6, અંગસૂત્ર 6 જ્ઞાતાધર્મકથાંગસૂત્ર કે ગંધર્વ હરી ગયો, લઈ ગયો કે ખેંચી લીધી? હે તાત! દ્રૌપદી દેવીની ચોતરફ માર્ગણા-ગવેષણા કરાવવા ઇચ્છું છું. ત્યારે પાંડુરાજાએ કૌટુંબિક પુરુષોને બોલાવીને કહ્યું - હે દેવાનુપ્રિયો ! તમે જઈને હસ્તિનાપુર નગરમાં શૃંગાટક, ત્રિક, ચતુષ્ક ચત્વર, મહાપથ અને માર્ગમાં મોટા-મોટા શબ્દોથી ઉદ્ઘોષણા કરતા કહો કે - હે દેવાનુપ્રિયો ! યુધિષ્ઠિર રાજા અગાસીમાં ઉપર સુખે સૂતા હતા ત્યારે પડખે રહેલ દ્રૌપદીને ન જાણે કોઈ દેવ આદિ હરણ કરી ગયુ - લઈ ગયુ, તો જે કોઈ દ્રૌપદી દેવીની શ્રુતિ યાવત્ પ્રવૃત્તિ કહેશે, તેને પાંડુ રાજા વિપુલ અર્થસંપદાનું દાન કરશે. આવી ઘોષણા કરાવો, કરાવીને આ આજ્ઞા પાછી આપો. તેઓએ તેમ કર્યું. ત્યારપછી તે પાંડુ રાજા, દ્રૌપદી દેવીની કૃતિ આદિને યાવત્ ક્યાંય ન મેળવીને કુંતીદેવીને બોલાવીને કહ્યું - હે દેવાનુપ્રિયા ! દ્વારવતી નગરીએ કૃષ્ણ વાસુદેવને આ વાત કહે. કૃષ્ણ વાસુદેવ જ દ્રૌપદીની માર્ગણા-ગવેષણા કરશે. અન્યથા દ્રૌપદી દેવીની શ્રુતિ, પ્રવૃત્તિ કે શ્રુતિ આપણને મળે, તેમ લાગતુ નથી. ત્યારે તે કુંતીદેવી, પાંડુરાજાએ આમ કહેતા યાવત્ તે કથન સ્વીકારીને, સ્નાન કરી, બલિકર્મ કરી, ઉત્તમ હસ્તિ ઉપર બેસી, હસ્તિનાપુરની વચ્ચોવચ્ચથી નીકળીને, સૌરાષ્ટ્ર જનપદમાં દ્વારવતી નગરીના અગ્રોદ્યાનમાં, હાથીના સ્કંધથી ઊતરે છે, ઊતરીને કૌટુંબિક પુરુષોને બોલાવીને કહ્યું - હે દેવાનુપ્રિયો ! જાઓ અને દ્વારવતી નગરીમાં જઈને કૃષ્ણ વાસુદેવને બે હાથ જોડીને કહો કે - હે સ્વામી ! આપની ફોઈ કુંતીદેવી હસ્તિનાપુર નગરથી અહીં જલદી આવે છે, તમારા દર્શનને ઝંખે છે. ત્યારે કૌટુંબિક પુરુષે યાવત્ કૃષ્ણ વાસુદેવને આમ કહ્યું. ત્યારે કૃષ્ણ વાસુદેવે કૌટુંબિક પુરુષો પાસે આ સાંભળી, સમજીને, ઉત્તમ હસ્તિસ્કંધ ઉપર આરૂઢ થઈને, હાથી-ઘોડા સહિત દ્વારાવતીની વચ્ચોવચ્ચેથી નીકળી, કુંતીદેવીની પાસે આવીને હાથીના સ્કંધેથી ઊતરે છે, પછી કુંતીદેવીને પગે લાગે છે. કુંતીદેવી સહિત હાથીના સ્કંધે ચડીને દ્વારવતીની વચ્ચોવચ્ચ થઈ, પોતાના ઘેર આવે છે, ઘરમાં પ્રવેશે છે. ત્યાર પછી કુંતીદેવી સ્નાન-બલિકર્મ આદિ કરી, ભોજન કરી, સુખાસને બેઠા, ત્યારે કૃષ્ણ વાસુદેવે કહ્યું કે - હે ફોઈ ! આપના આગમનનું પ્રયોજન શું છે? ત્યારે કુંતીદેવી બોલ્યા - હે પુત્ર ! હસ્તિનાપુર નગરમાં યુધિષ્ઠિરની પડખે અગાસીએ સુખે સૂતેલ દ્રૌપદી દેવીને ન જાણે કોણ લઈ ગયુ યાવત્ અપહરણ કરી ગયુ, તેથી હે પુત્ર ! હું ઇચ્છું છું કે દ્રૌપદી દેવીની માર્ગણા-ગવેષણા કરવી, ત્યારે કૃષ્ણ વાસુદેવે કુંતી ફોઈને કહ્યું - જો હું દ્રૌપદી દેવીની કૃતિ આદિ યાવત્ નહીં મેળવું, તો હું પાતાલ, ભવન કે અર્ધભરતથી બધે જઈને મારા હાથે તેણીને લાવીશ, એમ કહીને કુંતી ફોઈને સત્કારી, સન્માની યાવત્ વિદાય કર્યા. ત્યારે કૃષ્ણ વાસુદેવ દ્વારા વિદાય કરાયેલા કુંતીદેવી જે દિશાથી આવ્યા હતા, તે દિશામાં પાછા ગયા. ત્યારે તે કૃષ્ણ વાસુદેવે કૌટુંબિક પુરુષોને બોલાવીને કહ્યું - હે દેવાનુપ્રિયો ! દ્વારાવતીમાં જઈ, પાંડુરાજાની માફક ઘોષણા કરાવો યાવત્ તે પુરુષો કૃષ્ણ વાસુદેવની આજ્ઞા પાછી સોંપે છે, ઇત્યાદિ વૃત્તાંત પાંડુરાજા માફક કહેવું. ત્યારછી કૃષ્ણ વાસુદેવ, અન્યદા અંતઃપુરમાં રાણી સાથે વિચરતા હતા, એટલામાં કચ્છલ્લનારદ યાવત્ આકાશથી ઊતર્યા. યાવત્ બેસીને કૃષ્ણ વાસુદેવના કુશલવાર્તા પૂછી. - ત્યારપછી તે કૃષ્ણ વાસુદેવે કચ્છલ્લને કહ્યું - હે દેવાનુપ્રિય ! તમે ઘણા ગામોમાં યાવત્ જાઓ છો, તમે ક્યાંય પણ દ્રૌપદી દેવીની શ્રુતિ યાવત્ જાણી છે ? ત્યારે કચ્છન્ને કૃષ્ણ વાસુદેવને કહ્યું - હે દેવાનુપ્રિય ! કોઈ દિવસે ધાતકીખંડદ્વીપમાં પૂર્વ દિશામાં દક્ષિણાદ્ધ ભરતક્ષેત્રની અપરકંકા રાજધાનીમાં ગયેલ, ત્યાં મેં પદ્મનાભ રાજાના ભવનમાં દ્રૌપદી જેવી સ્ત્રી, પૂર્વે જોયેલ. ત્યારે કૃષ્ણ વાસુદેવે કચ્છલને કહ્યું - દેવાનુપ્રિય ! આ તમારું જ પૂર્વકમ લાગે છે. ત્યારે કૃષ્ણ વાસુદેવને આમ કહેતા સાંભળી કચ્છલ નારદ ઉત્પતની વિદ્યાનું સ્મરણ કરીને જ્યાંથી આવ્યા હતા યાવત ત્યાં પાછા ગયા. ત્યારે કૃષ્ણ વાસુદેવે દૂતને બોલાવીને કહ્યું - તું જા. હસ્તિનાપુર પાંડુરાજાને આ વૃત્તાંત કહે - હે દેવાનુપ્રિય! ધાતકીખંડ દ્વીપમાં પૂર્વ દિશામાં અપરકંકા રાજધાનીમાં પદ્મનાભના ભવનમાં દ્રૌપદી દેવીની પ્રવૃત્તિ જાણી છે, તો મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(જ્ઞાતાધર્મકથા)” આગમસૂત્ર અનુવાદ Page 114