________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧' દેવ-દેવીઓ ઉપર આધિપત્ય કરતા યાવત્ વિચરે છે. આવી મોટી ઋદ્ધિવાળો યાવત્ આટલા વિફર્વણા સામર્થ્યવાળો-જેમ કોઈ યુવાન યુવતિના હાથને દઢ પકડે યાવત્ શક્રના જેવી વિકૃર્વણા શક્તિવાળો યાવત્ ગૌતમ ! તિષ્યક દેવની આ શક્તિ-વિષય માત્ર કહી છે. પણ સંપ્રાપ્તિ વડે યાવત્ વિક્ર્વશે નહીં. ભગવન્! જો તિષ્યક દેવ મહાઋદ્ધિક યાવત્ આટલી વિક્ર્વણા શક્તિ છે, તો દેવેન્દ્ર દેવરાજના બાકીના સામાનિક દેવો કેવા મહાઋદ્ધિક છે ? ગૌતમ ! બધુ તેમજ જાણવુ યાવત્ હે ગૌતમ ! શક્રના સામાનિક દેવોનો આ વિષય માત્ર કહ્યો. સંપ્રાપ્તિથી કોઈએ વિકુર્વેલ નથી, વિદુર્વતા નથી, વિક્ર્વશે નહીં. શક્રના ત્રાયસ્ત્રિશક, લોકપાલ અને અગ્રમહિષી વિશે ચમર માફક કહેવું. વિશેષ એ કે - સંપૂર્ણ બે જંબુદ્વીપ ભરવામાં સમર્થ છે. બાકી બધું પૂર્વવતુ. ભગવન્! તે એ પ્રમાણે જ છે, એ પ્રમાણે જ છે એમ કહી યાવત્ અગ્નિભૂતિ ગૌતમ વિચરે છે. સૂત્ર-૧૫૭ ભગવન્! એમ કહી ત્રીજા ગૌતમ વાયુભૂતિ અણગારે ભગવંત મહાવીરને યાવત્ આ પ્રમાણે કહ્યું - ભગવદ્ ! જો દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક્ર આવો મહદ્ધિક યાવત્ આટલી વિક્ર્વણા સામર્થ્યવાળો છે, ભગવન્! તો દેવેન્દ્ર દેવરાજ ઈશાના કેવો મહાઋદ્ધિક છે? તેમજ જાણવુ. વિશેષ એ કે - સાધિક બે સંપૂર્ણ જંબુદ્વીપ ભરવામાં સમર્થ છે. બાકી પૂર્વવત્. સૂત્ર—૧૫૮, 159 158, ભગવન્! જો દેવેન્દ્ર દેવરાજ ઈશાનની આવી મહામૃદ્ધિ અને આવું વિતુર્વણા સામર્થ્ય છે તો - આપ દેવાનુપ્રિયના શિષ્ય પ્રકૃતિ ભદ્રક યાવત્ વિનિત કુરુદત્તપુત્ર નામે સાધુ કે જે નિરંતર અટ્ટમ અટ્ટમ અને પારણે આયંબિલ સ્વીકારીને એ પ્રકારે કઠિન તપોકર્મથી આત્માને ભાવિતકરતા, ઊંચે હાથ રાખીને સૂર્યાભિમુખ રહી આતાપના ભૂમિમાં આતાપના લેતા છ માસ શ્રામણ્ય પર્યાય પાળી, અર્ધમાસિક સંલેખનાથી આત્માને જોડીને, 30 ભક્તને અનશન વડે છેદી, આલોચના-પ્રતિક્રમણ કરી, સમાધિ પ્રાપ્ત થઈ, કાળ માસે કાળ કરી, ઈશાન કલ્પે પોતાના વિમાનમાં જે તિષ્યકની વક્તવ્યતા હતી, તે સર્વે અપરિશેષ કુરુદત્ત પુત્રની જાણવી. વિશેષ એ કે - સાતિરેક પરિપૂર્ણ બે જંબુદ્વીપ ભરવામાં સમર્થ છે. બાકી પૂર્વવત્. સામાનિક, ત્રાયસ્ત્રિશક, લોકપાલ, અગ્રમહિષી યાવત્ હે ગૌતમ ! ઇશાનેન્દ્રના પ્રત્યેક અગ્રમહિષી દેવીની આટલી શક્તિ-વિષયમાત્ર કહ્યો. પણ સંપ્રાપ્તિથી તેટલી વિફર્વણા યાવત્. કરશે નહીં. 159, એ પ્રમાણે સનસ્કુમાર જાણવા. વિશેષ એ કે- સનસ્કુમાર દેવલોકના દેવ સંપૂર્ણ ચાર પરિપૂર્ણ જંબૂદ્વીપ તથા તિર્જા અસંખ્ય દ્વીપ-સમુદ્રો જેટલા ક્ષેત્રને વિક્ર્વણા વડે વ્યાપ્ત કરવામાં સમર્થ છે, એ રીતે સામાનિક, ત્રાયન્ઝિશક, લોકપાલ, અંગ્રહિષી બધા અસંખ્યાત દ્વીપસમુદ્રો સુધી વિકુવી શકે. કુમારથી આરંભીને ઉપરના બધા લોકપાલો અસંખ્ય દ્વીપ-સમુદ્ર સુધી વિફર્વણા કરી શકે. એ રીતે માહેન્દ્રમાં પણ જાણવુ. વિશેષ-સાતિરેક પરિપૂર્ણ ચાર જંબૂદ્વીપ કહેવા. એ રીતે બ્રહ્મલોકે પણ જાણવુ. વિશેષસંપૂર્ણ આઠ જંબૂદ્વીપ કહેવા. લાંતકે પણ વિશેષ એ કે-સાતિરેક આઠ જંબૂદ્વીપ કહેવા. મહાશુક્ર ૧૬-જંબુદ્વીપ. સહસારે સાતિરેક-૧૬. પ્રાણતે ૩૨-જંબુદ્વીપ. અચ્યતે સાતિરેક ૩૨-પરિપૂર્ણ જંબુદ્વીપ કહેવા. બાકી બધું પૂર્વવત્. ભગવન્! તે એમ જ છે, એમ જ છે, એ પ્રમાણે કહી ત્રીજા ગૌતમ વાયુભૂતિ અણગાર શ્રમણ ભગવંત મહાવીરને વાંદી-નમી યાવત્ વિચરે છે. ત્યારપછી શ્રમણ ભગવંત મહાવીર અન્યદા કોઈ દિવસે મોકા નગરીના નંદન ચૈત્યથી નીકળી, બાહ્ય જનપદ વિહારે વિચરે છે. સૂત્ર-૧૬૦ અધૂરું. તે કાળે તે સમયે રાજગૃહી નામે નગરી હતી. નગરી વર્ણન ‘ઉવાવાઈ સૂત્ર મુજબ જાણવું. ભગવાન મહાવીર પધાર્યા, પરિષદ(સભા)ધર્મ શ્રવણ માટે નીકળી યાવત પરિષદ ભગવંતને પર્યાપાસે છે. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતીઆગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 57