________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧ કહ્યું - ભગવદ્ ! જો વૈરોચનેન્દ્ર, વૈરોચનરાજ બલિની આવી મહાઋદ્ધિ યાવત્ આટલું વિતુર્વણા સામર્થ્ય છે, તો નાગકુમારેન્દ્ર, નાગકુમારરાજ ધરણની કેવી મહાઋદ્ધિ યાવત્ વિફર્વણા સામર્થ્ય છે ? ગૌતમ ! નાગેન્દ્ર ધરણની આવી મહાઋદ્ધિ યાવતુ તે ૪૪-લાખ ભવનાવાસો, 6000 સામાનિક દેવો, ૩૩-ત્રાયસ્ત્રિશક દેવો, ૪-લોકપાલો, સપરિવાર છ અગ્રમહિષીઓ, ૩-પર્ષદા, ૭-સૈન્યો, ૭-સૈન્યાધિપતિઓ, 24,000 આત્મરક્ષક દેવો, બીજાનું આધિપત્ય કરતો યાવત્ વિચરે છે. તેની વિદુર્વણા શક્તિ આટલી છે - જેમ કોઈ યુવાન યુવતિને યાવત્ સંપૂર્ણ જંબુદ્વીપને યાવત્ તિર્કી સંખ્યાત દ્વીપસમુદ્રોને ઘણા નાગકુમારો વડે યાવત્ તે વિકર્વશે નહીં. સામાનિક, ત્રાયદ્ગિશક, લોકપાલ, અગ્રમહિષીઓ વિશે ચમરવત કહેવું. ચમરની જેમ ધરણની આવી મહાઋદ્ધિ છે. વિશેષ એ કે- સંખ્યાત દ્વીપસમુદ્રો કહેવા. એ પ્રમાણે યાવત્ સ્વનિતકુમાર, વ્યંતર, જ્યોતિષ્કોને પણ જાણવા. વિશેષ આ - દક્ષિણના ઇન્દ્રો વિશે બધું અગ્નિભૂતિ પૂછે છે, ઉત્તરના ઇન્દ્રો વિશે બધું વાયુભૂતિ પૂછે છે. ભગવન્એમ કહી બીજા ગૌતમ અગ્નિભૂતિ અણગાર ભગવંત મહાવીરને વાંદી-નમીને આમ પૂછ્યું - ભગવન્! જો જ્યોતિષેન્દ્ર, જ્યોતિષ્કરાજની આવી મહાઋદ્ધિ છે યાવતુ આવી વિક્ર્વણા શક્તિ છે, તો દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક્રની કેવી મહા-ઋદ્ધિ યાવતુ વિકૃર્વણા સામર્થ્ય છે? ગૌતમ ! દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક્ર મહદ્ધિક યાવત્ મહાનુભાગ છે, તે ૩૨-લાખ વિમાન, 84,000 સામાનિક યાવત્ 3,36,000 આત્મરક્ષક દેવ અને બીજાનું આધિપત્ય કરતો વિચરે છે આવી મહાઋદ્ધિ યાવત્ આવું વિદુર્વણા. સામર્થ્ય છે. એ ચમર માફક કહેવું. વિશેષ એ કે - બે સંપૂર્ણ જંબુદ્વીપ જેટલા ક્ષેત્રને વ્યાપ્ત કરવા સમર્થ છે, બાકીનું પૂર્વવત્ જાણવું. ગૌતમ ! આ દેવેન્દ્ર શુક્રનો શક્તિ-વિષયમાત્ર છે. સંપ્રાપ્તિથી કદી તેણે તેમ વિકુલ નથી, વિક્ર્વતો નથી, વિક્ર્વશે નહીં. સૂત્ર-૧૫ ભગવન ! જો દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક્રની આવી મહાઋદ્ધિ યાવતુ આટલું વિકૃર્વણા સામર્થ્ય છે, તો તેઓના તિષ્યક નામના સામાનિક દેવ, જે આપના તિષ્યક નામના અણગાર હતા. તેઓ પ્રકૃતિભદ્રક યાવતુ વિનિત નિરંતર છઠ્ઠ-છઠ્ઠના તપોકર્મપૂર્વક આત્માને ભાવતા, પ્રતિપૂર્ણ આઠ વર્ષ શ્રમણ્ય પર્યાય પાળીને, માસિક સંલેખના વડે આત્માને સંયોજી 60 ભક્તનું અનશનથી છેદન કરીને, આલોચના-પ્રતિક્રમણ કરીને સમાધિ પ્રાપ્ત, કાળ માસે કાળા કરીને આપ દેવાનુપ્રિયનો શિષ્ય તિષ્યક નામે અણગાર સૌધર્મ કલ્પમાં, પોતાના વિમાનમાં, ઉપપાનસભાના દેવશયનીયમાં દેવદૂષ્યથી અંતરિત, અંગુલના અસંખ્ય ભાગ માત્ર અવગાહનાથી દેવેન્દ્ર શુક્રના સામાનિક દેવપણે ઉત્પન્ન થયો છે. તે નવીન ઉત્પન્ન તિષ્યક દેવ પાંચ પ્રકારની પર્યાપ્તિથી પર્યાપ્ત ભાવને પામે છે. તે આ - આહાર, શરીર, ઇન્દ્રિય, આનપ્રાણ, ભાષામનઃપર્યાપ્તિ. ત્યારે તે તિષ્યક દેવ પર્યાપ્તિભાવ પામ્યા પછી, સામાનિક પર્ષદાના દેવો, તેને બે હાથ જોડી, દશ નખ ભેગા કરી, મસ્તકે આવર્ત કરી, મસ્તકે અંજલિ કરી જય-વિજય વડે વધાવે છે. વધાવીને આમ કહે છે - અહો દેવાનુપ્રિયે! આપે દિવ્ય-દેવદ્ધિ, દેવઘુતિ, દેવપ્રભાવ લબ્ધ, પ્રાપ્ત અભિસન્મુખ કર્યો છે. જેવી દિવ્યદેવદ્ધિ, દેવઘુતિ, દેવપ્રભાવ આપ દેવાનુપ્રિયે લબ્ધ-પ્રાપ્ત-અભિસન્મુખ કર્યો છે, તેવી દિવ્ય-દેવદ્ધિ, દેવઘુતિ, યાવત્. અભિસન્મુખ દેવરાજ શકે પણ યાવત્ આણી છે. જેવી દિવ્ય દેવઋદ્ધિ યાવત્ શફ્ટ લબ્ધ કરી છે, તેવી યાવત્ આપે પણ સામે આણેલી છે તો હે ભગવન ! તિષ્યક દેવ મહાઋદ્ધિકાદિ છે ? ગૌતમ ! તિષ્યક દેવ મહાઋદ્ધિ યાવતુ મહાપ્રભાવી છે. તે ત્યાં પોતાના વિમાન, 4000 સામાનિક દેવો, સપરિવાર ચાર અગ્રમહિષીઓ, ત્રણ પર્ષદા, સાત સૈન્ય, સાત સૈન્યાધિપતિ, 16,000 આત્મરક્ષક દેવો, બીજા ઘણા મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતીઆગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 56