________________ આગમસૂત્ર 4, અંગસૂત્ર 4, “સમવાય' સમવાય-૧૭ સૂત્ર-૪૨ 1. અસંયમ(સાવધાનીપૂર્વક યમ-નિયમોનું પાલન ન કરવું તે)૧૭-ભેદે કહ્યો છે- ૧.પૃથ્વીકાય, અકાય, તેઉકાય, વાયુકાય, વનસ્પતિકાય, ૬.બેઇન્દ્રિય, તેઇન્દ્રિય, ચતુરિન્દ્રિય, પંચેન્દ્રિય, અજીવકાય, ૧૧.પ્રેક્ષા, ઉપેક્ષા, અપહૃત્ય, અપ્રમાર્જન, 15. મન, વચન, કાયા એ ૧૭નો અસંયમ. 2. સંયમ (સાવધાનીપૂર્વક યમ-નિયમોનું પાલન કરવું તે) 17 ભેદે કહ્યો છે - 1. પૃથ્વીકાય, અપૂકાય, તેઉકાય, વાયુકાય, વનસ્પતિકાય, ૬.બેઇન્દ્રિય, ઇન્દ્રિય, ચઉરિન્દ્રિય, પંચેન્દ્રિય, અજીવકાય, 11. પ્રેક્ષા, ઉપેક્ષા, અપહૃત્ય, પ્રમાર્જના, મન, વચન, કાયા એ ૧૭નો સંયમ. 3. માનુષોત્તર પર્વત 1721 યોજન ઉદ્ઘપણે ઊંચો કહ્યો છે. 4. સર્વે વેલંધર, અનુવલંધર નાગરાજાઓના આવાસપર્વતો 1721 યોજન ઉદ્ઘપણે ઊંચા છે. 5. લવણ સમુદ્ર 17,000 યોજન ઊંડો છે. 6. આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીના બહુસમ રમણીય ભૂમિભાગથી કંઈક અધિક 17,000 યોજન ઊંચે ઉડીને ચારણ મુનિની તિરછી ગતિ કહી છે. 7. અસુરેન્દ્ર અસુરરાજ ચમરનો તિગિછિકૂટ ઉત્પાત પર્વત 1721 યોજન ઉદ્ઘપણે ઊંચો છે. 8. અસુરેન્દ્ર બલિનો રુચકેન્દ્ર ઉત્પાત પર્વત પણ 1721 યોજન ઉદ્ઘપણે ઊંચો છે. 9. મરણ 17 ભેદે કહ્યું છે - આવીચિ, અવધિ, આત્યંતિક, વલન, વશાર્વ, અંતઃશલ્ય, તદ્ભવ, બાળ, પંડિત, બાળપંડિત, છદ્મસ્થ, કેવલી, વૈહાયસ, ગૃધપૃષ્ઠ, ભક્તપ્રત્યાખ્યાન, ઇંગિની, પાદપોપગમન, એ ૧૭-મરણ. 10. સૂક્ષ્મ સંપરાય ભગવદ્ સૂક્ષ્મ સંપરાયના ભાવમાં વર્તતા ૧૭-કર્મ પ્રકૃતિને બાંધે છે - આભિનિબોધિક જ્ઞાનાવરણ, શ્રુતજ્ઞાનાવરણ, અવધિજ્ઞાનાવરણ, મન:પર્યવજ્ઞાનાવરણ, કેવલજ્ઞાનાવરણ, ચક્ષુર્દર્શનાવરણ, અચક્ષુર્દર્શનાવરણ, અવધિદર્શનાવરણ, કેવલદર્શનાવરણ, સાતા વેદનીય, યશકીર્તિનામ, ઉચ્ચગોત્ર, દાનાંતરાય, લાભાંતરાય, ભોગાંતરાય, ઉપભોગાંતરાય, વીર્યંતરાય. આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીમાં કેટલાક નારકીઓની 17 પલ્યોપમ સ્થિતિ છે. પાંચમી પૃથ્વીમાં નારકીઓની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ ૧૭-સાગરોપમ છે. છઠ્ઠી પૃથ્વીમાં નારકોની જઘન્ય સ્થિતિ ૧૭-સાગરોપમ છે. કેટલાક અસુરકુમારોની સ્થિતિ ૧૭-પલ્યોપમ છે. સૌધર્મ-ઈશાન કલ્પે કેટલાક દેવોની ૧૭-પલ્યોપમાં સ્થિતિ છે. મહાશુક્ર કલ્પ દેવોની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ ૧૭-સાગરોપમ છે. સહસ્ત્રાર કલ્પે દેવોની જઘન્ય સ્થિતિ ૧૭સાગરોપમ છે. જે દેવો સામાન, સુસામાન, મહાસામાન, પદ્મ, મહાપદ્મ, કુમુદ, મહાકુમુદ, નલિન, મહાનલિન, પૌંડરીક, મહાપૌંડરીક, શુક્લ, મહાશુક્લ, સિંહ, સિંહકાંત, સિંહવીય, ભાવિય વિમાને થયેલ દેવની સ્થિતિ ૧૭-સાગરોપમ છે. તે દેવો 17 અર્ધમાસે આન-પ્રાણ, ઉચ્છવાસ-નિઃશ્વાસ લે છે. તેમને 17,000 વર્ષે આહારેચ્છા થાય છે. કેટલાક ભવસિદ્ધિક જીવો ૧૭-ભવ ગ્રહણ કરીને સિદ્ધ-બુદ્ધ-મુક્ત-પરિનિવૃત્ત-સર્વ દુઃખાંતકર થશે. સમવાય-૧૭નો મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત ભાવાનુવાદ પૂર્ણ | મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(સમવાય)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 23