________________
ક
સનાતન જન, આગરા, સપટેમ્બર, અકટોબર, ત્રી ગુજરાતી હસ્તલેખમાં, સિંધુના પામ દીક્ષા લીધી. ધીમે ધીમે મહા મુનીની પદવી પશ્ચિમ પ્રદેશના શક ખંડીઆ રાજાનું નામ ધારણ કરતા ગયા. પિતાની બહેન સરસ્વતીને શાકીસાહ હતું એમ કહે છે. આમાં પ્યાલા છોડાવવા માટે અને ધર્મશાનમાં ઉત્પન્ન થયેલી અને ધુરીની કથા આપેલી છે.
અરૂચિને દૂર કરવા માટે તેમણે ગÉભિલના સંવત્ વગરના પણ આશરે ૩૦૦ વર્ષ જડમુળથી નાશ કર્યો. તેમની બીજી બહેનના જૂના, ૧૨૧ પૃષ્ટવાળા એક મારવાડી હસ્તલે. પુનાં નામ, બાલમિત્ર અને ભાનુમિત્ર હતાં. ખમાં એમ લખ્યું છે કે ગદંભિલને પિતા. ભાનુમિત્રને પોતે દીક્ષા આપી તેથી બાલમિત્ર ની નીચે ૮૪ સામત હતા. બાલમિત્ર અને નારાજ થયા. આથી કલિકાચાર્ય પ્રતિષ્ઠાનપુર ભાનુમિત્ર એ બે કાલકાચાર્યની બહેન નામે (પૈઠણ)માં ગયા ત્યાં શતવાહનની વિનંતિથી ભાનુશ્રીના પુત્ર હતા. વળો તે લેખના ક. પર્યુષણ પર્વ કે જે પંચમદિને પાળવામાં આવ. ર્તાએ ગાથા લખી છે. તે ગાથાનો અર્થ એ તું તે ફેરવીને ચતુર્થી પર રાખ્યું. ઈદ્રની પણ થાય છે કે પ્રથમના કાલમુરિ શ્યામા ન અહીં ઓળખાણ થઈ. ગર્દભલ્લને નાશ એ નામે ઓળખાતા હતા અને તેઓ મહાવીર વીર પછી ૪પ૩ વર્ષ થયે:. પછી ૩૩૫ વર્ષમાં થયા અને બીજા કાલક- આજ કર્તા કહે છે કે પ્રભાવક ચરિત્ર અરિએ સરસ્વતીને વીરપછી ૪૫૩ વર્ષમાં માં શ્રી પાદલિપ્તસૂરિની કથા છે. તેમાં એમ છેવી. વિક્રમ વીર પછી ૪૭૦ વર્ષ થયો કહેવું છે કે વર નિર્વાણ પછી ૪૮૦ વર્ષ અને શાકીરાજ્ય ૧૭ વર્ષ રહ્યું, પછી વિક- આય ખપતાચાર્ય થયા. વળી એ પણ માદિત્યે શંકાને હરાવી રાજ્ય પાછું મેળવ્યું, ખરું કે શ્રીમન સાતવાહને તીર્થને (કયું તીર્થ ૧૩૫ વર્ષ પછી એક બીજો શકરાજા થશે. તે પ્રભાવક વાંચ્યા વગર કહી શકાતું નથી.)
બીજો મારવાડી હસ્તલેખ જિનરંગ, જીર્ણોદ્ધાર કર્યો અને ત્યાં પાદલિપ્તસૂરિએ યુરિને છે તેમાં એમ લખે છે કે બાલમિત્ર ધ્વજ સ્થાપ્યો. તે વખતે રાજા બાલમિત્ર– રાજા હતા અને ભાનુમિત્ર તેને મંત્રી હતા. કાલકાચાર્યને સગે-તથા ખપુતાચાર્ય રાજપુરોહિતનું નામ ગંગાધર હતું. કાલકા હાજર હતા. બીજા ગ્રંથો જેવાં કે પર્યુષણ, ચાર્ય વિધ એવું લખ્યું છે કે તેઓ મોગલ ક૯પચુર્ણ, નિશિથયુર્ણિ, અને થાણુ વૃત્ત રાજાની જાણમાં આવ્યા હતા તે એવી રીતે (થાણુગ વૃત્તિ ?)–તે પ્રમાણે કાલક્યુરિ કે
તેમણે કુવામાં પડેલા દડાને ધનુ સાંધી જેણે પર્યુષણ એથપર ઠેરવ્યું તે બાલમિત્ર બહાર કાઢયો હતો.
અને ભાનુમિત્રના સગા થતા હતા, અને હાપર્યુષણશતક નામનો નાનો ગ્રંથ ટીકા લના ગ્રંથે જેવા કે શ્રાધ્ધવિધિ વિનિશ્ચય સહિત છે. તેમાં કાલ તેમ નામ નથી. તેમાં વગેરેમાં પણ એમજ લખ્યું છે. આપરથી ૧૫૦૦ શ્લોક છે, મૃલ માગધીમાં અને ટીકા એમ જણાય છે કે ખપુતાચાર્ય, ગભિસંસ્કૃતમાં છે. તેમાં પર્યુષણ પર્વ કયે દિવસે હલ, બાલમિત્ર અને ભાનુમિત્ર વિકપાલવું તે વિષય ચર્યો છે તે વાદમાં કાલકા માહિત્યની પહેલાં થયા અને સમકાલિન ચાર્યની કથા પૂર્વ લિખિત ઘણું હસ્તલેખો પણ હતા. પરથી લખેલી છે. ધારાવર્તન રાજના નામ ક૫ત્રની દરેક ટીકામાં કાલકાચાય વજન્સિંહ હતું, તેની રાણીનું નામ સુરસુંદરી ને ટુંકી કથા આવે છે. હતું. તેના પુત્રનું નામ કાલકકુમાર હતું. મેરૂતુંગાચાર્યને પ્રબધ ચિંતામણી કલકુમારે જગતની નિઃસારતાથી કંટાળે નામના ગ્રંથમાં અને રાજશેખરના ચતુવિ.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com