________________
૨૫૫
માર્ચથી જુન) હિંદમાં રાષ્ટ્રિય શકિતને હાનિ પહોંચાડયા વિના, અથવા હાનિ પહોંચાડયા છતાં પણ ધર્મશિક્ષણ આપવું શક્ય છે?— એ તત્વના ભાગે પરમાર્થ કારણે ધમશિક્ષણ આપવું કેટલું ફળદાયક થશે? સર્વ ધર્મવાળાઓએ અને ખાસ કરી
જૈનિયે લે જોઈને માર્ગ
જુદા જુદા દેશે, અને જુદી જુદી અહીં એમ પ્રશ્ન કરવામાં આવે છે, એક પ્રજાઓને ઈતિહાસ જોઇશું, તે એમ સ્પષ્ટ ધર્મમાં આવું બળ કયું રહ્યું છે કે, જેથી જણાશે કે, જે દેશમાં એક ધર્મ અને એક આ પ્રમાણે ફળ આવે છે ? આનો ઉત્તર એ વિચારની તેમજ સરખા આચારની પ્રજા હશે છે કે, જેમ એક કુટુંબમાં જન્મ થવાથી એક તે પ્રજા વિજયવંત નીવડી છે. આથી ઉલટું પ્રકારના લેહીને વારસે ચાર આવે છે; જે દેશમાં જુદા જુદા આચાર અને વિચાર અને એક લેતીને લઈને, કુટુંબના માણસે વાળી પ્રજાઓ વસતી હશે તે દેશમાં અનેક પ્રત્યે વાસંઘભાવ રહે છે અથવા મહારાપણાની પ્રકારના કલેશે ચાલતા હશે, અને તેથી દે. તેમાં બુદ્ધિ રહે છે તેમ એક ધર્મમાં જન્મ્યાશમાં શાંતિને પ્રભાવ જોઈએ તેવો પ્રવર્તત થી એક પ્રકારને આચાર વિચારનો વારસે. હશે નહિં. રામન પ્રજા જે કારણથી કીર્તિ મળે છે, કે જે વાસે પિતાના દેશના લોકોને ખાટી ગઈ હતી તે કારણ પણ એક ધર્મ માં હારાપણાની બુદ્ધિ ઉપન્ન કરે છે. સંબંધીનું હતું. ગ્રીક પ્રજાના સંબંધમાં પણ એમ કહેવામાં આવશે કે, હિંદના લોકો આજ કારણ હતું. જુદા જુદા પ્રકારની ખા સાથી વિશેષ બુદ્ધિશાળી, અને અનેક પ્રકારનાં મીઓ છતાં ચીનનું રાજ્ય હજી સુધી ટકી જ્ઞાનમાં, જે વખતે અન્ય પ્રજાઓ જંગલી રહ્યું હોય તો તેનું કારણ પણ ત્યાં એક બાદ્ધ અવસ્થામાં હતી તે વખતે, કુશળ હતા તે ધર્મનો પ્રચાર છે તે છે. અંગ્રેજો ચક્રવત્તિ લોકોની દૃષ્ટિમાં આ વાત કેમ નહિ રહી હોય જેવું રાજ્ય ચલાવવામાં આજ સુધી ફતહમંદ કે, એક ધર્મની સ્થાપના તેમાં ન કરી શકાય ? થયા હોય, તો તેનું કારણ પણ તેઓમાં આનું સમાધાન આ રીતે છે; હિંદુસ્તાનના મુખ્ય એકજ ધર્મ છે. જે પાન જેવા નાનામાં લોકોએ પ્રવૃત્તિ માર્ગની જાહોજલાલી ખુબ નાના દેશે, આધુનિક પ્રજાઓમાં પોતાની ભેળવી લીધા પછી, તેમને અનુભવ થયો કે કીર્તિ અમર કરી છે તેનું કારણ પણ આ પ્રવૃત્તિમાર્ગનું ફળ ક્ષણિક સુખનું છે; આવો શિવાય અન્ય નથી. આથી ઉલટું હિંદમાં અનુભવ થયા બાદ તેઓ સ્થાયી સુખ શેાધ
અનેક અનેક ધર્મો ચાલી રહ્યા છે, તેથી હિં, વાના પ્રયાસે ચઢયા. સ્થાયી સુખ નિવૃત્તિ મા દમાં જુદી જુદી જાતિઓ ઉત્પન્ન થવા પામી ર્ગમાં, અને આત્માની શોધમાં છે એવું તે છે; અને તેઓના આચાર વિચારમાં સમાનતા એના જાણવામાં આવ્યું એટલે તેઓ નિવૃત્તિ નહીં હોવાથી જોઈએ તે પ્રકારનું ઐકય તેમાં માર્ગ ક, આત્માનું સ્વરૂપ કેવા પ્રકારે છે, ઉત્પન્ન થતું નથી; અને ઐકય ઉત્પન્ન ન થ એ આત્માનું સ્વરૂપ પમાય કઈ રીતે, એ વાના કારણે આજ સેંકડે વર્ષ થયાં તે પર આદિ શોધના પ્રયત્ન કરવામાં પોતાના સમતંત્રતા ભગવે છે.
યને વ્યય કરવા લાગ્યા, આવા પ્રકારના પ્રય
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com