________________
૨૫૩
માર્ચથી જુન) ગણે સંપ્રદાયની સ્થિતિને વરે. અંગ્રેજી કેળવણી લીધેલો વર્ગ નસ્તિક થઈ રિયય વારસો રાખવાનો થોડેઘણે પણ જાય છે એવી બુમ ચાલે છે, અને તેથી રહ્યા છે. એટલે ભવિષ્યની પ્રજાને 'જ્ઞાન તેનાથી કેમ રક્ષણ આપવું એ સંબંધી ચળવળ સંબંધમાં બીજા બે સંપ્રદાયો કરતાં ચાલે છે, પરંતુ કોઈ એવાં બળવાન સાધનો વિશેષ દેરી શકશે, વળી તેમાં જે શોધી કઢાતાં નથી કે જે તેમ રક્ષણ આપી દ્રક્રિયા ઉપર ભાર મુક્યો છે તે કારણશકે, તે પછી જ્યારે પાશ્ચાત્ય જડવાદ પોતાનું થી તેમાં ભકિત અને શ્રદ્ધાનાં તો બીજા બળ વિશેષપણે વધારશે ત્યારે સ્થિતિ કેવી થવી એ સંપ્રદાય કરતાં વિશેષ પ્રyલ રહે છે, એટલે જોઈએ એ વિચાર કરતાં વિચારવાનને તે કારણથી પણ ધર્મ પ્રત્યે વિશેષ આસ્થા રહેતાં જણાવું જોઈએ કે, હમણાં જે સ્થિતિ છે પાશ્ચાત્ય જડવાદને પ્રવેશ બીજા બે કરતાં તેના કરતાં વિશેષ નિર્બળ થશે, અર્થાત મોડે થાય; અથવા ધીમે ધીમે થાય; વળી પાશ્ચાત્ય જડવાદ સામે ભવિષ્યની જૈનના ત્રણે પ્રતિમા પૂજનમાં બાહ્ય આડઅર વિશેષ છતાં સંપ્રદાયની પ્રજા રક્ષણ મેળવી શકે એવા તેને બાળપણથી જ પરિચય રહ્યા એટલે પણ સંજોગે. અત્યારે તે જોવામાં આવતા નથી. જે ધમની આસ્થાના અંકુરે બાળપણથી જ તેમાં પોતે પાશ્ચાત્ય જડવાદ સામે રક્ષણ મેળવી શકે જન્મ પામતા હોવાથી પાશ્ચાત્ય જડવાદ એકાએક એવી સ્થિતિમાં નથી, તે પછી એ પ્રશ્ન જ દાખલ ન થઈ શકે. દિગમ્બરમાં સાધુવગે ક્યાં રહે છે, ભવિષ્યની જેન પ્રજા પાશ્ચાત્ય ઉપદેશક ન હોઈ તેના તરફથી ધર્મના ઉપજડવાદ ઉપર આત્મવાદનો જય મેળવી શકે? દેશનો લાભ તેની ભવિષ્યની પ્રજાને મળવાનો
અમે આ વિષયને મથાળે એમ જ પૂછયું નહીં. સાધુવર્ગના અભાવે, શ્રાવક વર્ગને છે કે, પહેલી અસર જૈનતા કયા સંપ્રદાય પોતાના બળ અને અવલંબન ઉપર ઉભા રહેવાનું પ્રત્યે થશે, તેને ઉત્તર આ પ્રમાણે છે. ઉપર
રહ્યું એટલે સ્વબળ અને સ્વાવલંબન ત ત્રણે સંપ્રદાયની જે પ્રમાણે જ્ઞાન અને
એવાં છે કે, અવશ્ય તે પોતાનું હિત સંભાચારિત્રના સંબંધમાં સ્થિતિ છે તે અનુક્રમમાં ળવાનું છવને પ્રેરે છે. આ તત્વના કારણે ભવિષ્યમાં જેનના સંપ્રદાય ઉપર અસર થશે. જ્ઞાન સંપતિ દિગમ્બરમાં ઠીક રહેવાને સંભવ અમારા અવલોકન પ્રમાણે દિગમ્બરો અને છે; અને તેથી ધર્મ પ્રત્યે શ્રદ્ધા તેઓમાં રહેવાને સ્થાનકવાસીઓ કરતાં મૂર્તિપૂજક જૈવેતામ્બરોને હેતુ ગણાય. અમારે કહેવું જોઈએ કે, દિગમ્બપાશ્ચાત્ય જડવાદથી સૈથી છેલ્લું સહન કરવું રોમાં સ્વબળ અને સ્વાવલંબનના તો છતાં, પડશે. સ્થાનકવાસીઓ અને દિગમ્બરોમાં દિગ- ત્યાગી ઉપદેશક વર્ગની ગેરહાજરીનું તત્વ અને પછી અસર સહન કરવી પડશે, અર્થાત એટલી બધી અસર કરી શકે તેમ છે કે, એ આ અનુક્રમે સહન કરવું પડશે,–પ્રથમ સ્થા- ભય પણ તેઓએ રાખવો જોઈએ કે, સ્થાનક નકવાસીને, પછી દિગમ્બરોને અને ત્યાર વાસીઓ કરતાં પણ તેને કદાચ પહેલું પણ બાદ મૂર્તિપૂજક શ્વેતામ્બરને સૈથી સહન કરવું પડે. સ્વબળ અને સ્વાવલંબનનાં છેલ્લું સહન કરવું પડશે તેવાં કારણે તત્વોની સાથે તેઓમાં હાલના કામને અનુકુળ તેની પાસે છે. તેઓને વિષે ધર્મગુરૂઓ પડે એવી તેઓમાં દ્રવ્ય ક્રિયા હોવાથી તેઓને પ્રમાણુ સ્થાનકવાસીઓ કરતાં ઓછું છતાં, વિષે ધમ પ્રતિ શ્રદ્ધા રહેવાનાં સારાં કારણે છે. તેમજ ચારિત્રવિષયમાં બહુ તીવ્ર ન છતાં જ્ઞાન દ્રક્રિયા બાલપણથી જ ધર્મ સંસ્કાર દાખલ કરી સંપત્તિમાં કંઈક દઢ હોવાથી, તેમજ નાનપ- શકે છે, એ વાત તેઓના લાભમાં સારી રીતે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com