________________
ડિસેમ્બર-ફેબુઆરી, ]
મુખ્યલેખ,
ક્ત શું છે તે દર્શાવી શકે. પ્રોફેસર મેકસમુલર સ્વીકાર્યું ત્યારે લોકોએ તેની સામે થઈ નું જીવન ચરિત્ર તેની પત્નિએ લખ્યું છે. તેઓના દેહના ભાગની ઇચ્છા કરી. આજ મહુમ મી. બેડલેનું ચરિત્ર પણ ઘણું કરી રીતે પૃથ્વી ગોળ છે એવું સિદ્ધ કરનાર ગેલેતેઓની પુત્રીએ લખ્યું છે. આવા સેંકડો ઉદાહ- લીઓએ જ્યારે પિતાને સિદ્ધાંત દર્શાવ્યું સણો ત્યાંથી મળે છે. આપણે ત્યાં એવું ધોરણ ત્યારે તેને શૂળીએ ચઢાવી દેવામાં આવ્યું. નથી. તેનું કારણ માત્ર એ છે કે, આપણે માટીન યુથર નામના પ્રેટિસ્ટન્ટ મતના વિચાર વાતાવરણ ઉદાર નથી. આપણે ત્યાં સ્થાપક જ્યારે ક્રિશ્ચિઅન ધર્મગુરૂઓના વર્તન તે ઘણું કરી એવા લખનારાઓ પણ પ્રીતી અને જુલમની સામે થયા ત્યારે તેઓએ ભાવના કારણે વસ્તુ સ્થિતિને કાંઈક રંગ પણ ખમેલી શિક્ષા સર્વત્ર પ્રગટ છે. આપે; અને ન આપે તે પણ સમાજ પિતાના વિચાર વાતાવરણના કારણે તે અતિશયોક્તિ
જ્યારે પશ્ચિમભણીનું વાતાવરણ સંકુચિત
' પણુથી રહિત થયું, અને ઉદારતામય થયું ત્યારે રૂપ માની લેવાનું સાહસ પણ કરી લે.
તેઓ જ સોક્રેટીસ, ગેલેલીઓ, માર્ટીન લ્યુથર અમે સંપૂર્ણપણે સાવધ છીએ કે દરેકે ના પ્રત્યે પૂજ્યભાવ રાખવા લાગ્યા. હાલમાં દરેક દેશમાં અને દરેકે દરેક સમાજમાં જ્યારે પશ્ચિમ ભણીનું વિચાર વાતાવરણ ઉદારતાના. વિચારવાતાવરણમાં ઉદારતાનું તત્વ, દેશ શિખરે ચઢેલું હોવાનું પ્રમાણુ વાનરમાંથી મનુષ્ય, કાળાદિ સંજોગોને લઇને ચાલ્યું ગયું હોય છે ઉત્પન્ન થયાને નિયમ પ્રતિપાદન કરનારડારવીન, ત્યારે તે સમાજના જે મૂળ તત્ત્વોપર પારમાર્થિક ના ઉદાહરણ પરથી મળે છે. વાનરમાંથી મનકે વ્યવહારિક શ્રદ્ધાઓનું બંધારણ થયું હોય ૧ થવાની વાત દેખીતી રીતે . ક૫નાસમાન. છે તેજ મૂળતપર પિતાની શ્રદ્ધાનું બંધા- છે, છતાં તે વાતમાં કેટલું સત્ય હોવા યોગ્ય રણું કરી, દ્રવ્ય, ક્ષેત્રાકાળભાવને અનુકુળ માત્ર છે તેની શોધ થઈ શકે તેટલા માટે પશ્ચિમઆકાર પર્યાયમાં કંઇક જાગૃતિ બતાવવામાં ના ઉદાર વિચારવાતાવરણમાં રહેનારે તે લ.. આવે તો એકદમ સહન કરી શકતી નથી. તિપૂર્વક સાંભળી; એટલું જ નહીં પણ તેની . મતલબ કે, જ્યારે સમાજનું વિચારવાતા યોગ્યતા અયોગ્યતા સાબીત કરવા માટે ભગીવરણ રૂંઢતા પામી ગયું હોય છે ત્યારે કાંઇ રથ પ્રયત્ન આદર્યા હતા કાળે કરી છે કે પણ મળ તત્વોપર રચાયેલી, પણ માત્ર ડોરવીનની શોધ માન્ય થઈ નહી; પણ એવી ગાકાર કેર હોય એવી જાગૃતિ દર્શાવે તો વિચાર ઉદારતા દાખવવાના કારણે જ પશ્ચિમ ઘણી વખત સમાજ તે રૂતાના કારણે સહન માં અત્યારે મહાન શધો, અને સુધારકે ઉ. કરી શકતી નથી. આ પ્રમાણે બને, તે તેમાં ત્પન્ન થાય છે. કઇ પણ આશ્ચર્ય પામવા જેવું નથી. સંકુ કહેવાને હેતુ એવો છે કે, વિચાર ઉદાર ચિત વાતાવરણમાં જ્યારે સમાજ હોય છે તાને જયારે સમાજમાં લોપ અથવા ન્યુનતા ત્યારે ગમે તેવા પ્રત્યક્ષ સત્યનો પણ તેઓ થયેલ હોય છે ત્યારે લોક સમૂહને તેની રૂઢ અસત્કાર કરે છે, એટલું જ નહીં પણ તે સામે વિચાર પ્રવૃત્તિ જાગૃત વિચાર સહન થવા દેતી એ મજબુત વિરોધ બતાવે છે કે, જેને નથી; અને એજ સમાજ જયારે વિચાર ઉદા. પરિચ્છામમાં ઘણું વિદ્વાનોને પોતાના દેહના રતાના ઘરમાં આવે છે ત્યારે ગેલેલીઓની પેઠે. ભેગ આપવા પડ્યા છે. પ્રખ્યાત પાશ્ચાત્ય પછવાડેથી પૂજે છેઆ ઉપરથી અમે કહેવા તત્વઝ સેક્રેટીસે જ્યારે આત્માનું અમરત્વ એમ માંગીએ છીએ કે, જયારે ભાવ શુષ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com