________________
आगम
(४०)
[भाग-3] “आवश्यक'- मूलसूत्र-१ (नियुक्ति:+वृत्ति:) १
अध्ययनं -], नियुक्ति: [६], भाष्यं -], विभा गाथा [३५२,३५३], मूलं [-/गाथा-] पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधिता मुनि दीपरत्नसागरेण संकलिता आगमसूत्र [४०] मूलसूत्र [१] आवश्यकनियुक्ति एवं मलयगिरिसूरिरचिता वृत्तिः
प्रत सूत्रांक
दीप
का भाष्यते इति भाषा-चक्त्रा शब्दतयोत्सृज्यमाना द्रव्यसंहतिस्तस्याः समशेष यो भाषासमश्रेणयः, समग्रहणं विश्रेणिव्यवच्छेदार्थ, श्रेणयो नाम क्षेत्रप्रदेशपङ्कयोऽभिधीयन्ते, ताश्च सर्वस्यैव भाषमाणस्य पढ्तु दिक्षु विद्यन्ते यासूत्सष्टा सती भाषा प्रथमसमय एष लोकान्तमनुधावति, उप-"सेढीपएसपंती वदतो सबस्स छदिसं ताओ । जासु विमुकाधावा है भासा पढमंमि समयमि॥२॥(३५२वि.)" ता इतो-गतः प्राप्तो भाषासमश्रेणीतः भाषासमश्रेणीव्यवस्थित इत्यर्थः 'शब्द | भाषात्वेन परिणतं पुद्गलराशिं 'य' पुरुषाश्यादिसम्बन्धिन 'शृणोति' परिच्छेद्यतया गृह्णाति यत्तदोर्नित्याभिसम्ब-15 धात् तं मिश्रक शृणोति, किमुक्कं भवति ।-भाषकव्युत्सृष्टशब्दद्रव्याणि तद्वासितापान्तरालस्थद्रव्याणि चेत्येव मिश्र शब्दद्रव्यराशिं शृणोति, न तु वासकमेव वास्यमेव वा केवलमिति, 'वीसेही पुण'इत्यादि,मञ्चाक्रोशन्तीत्यादिवत् आधेये ||
आधारोपचारात् विश्रेणिव्यवस्थितः श्रोताऽपि विश्रेणिरुच्यते, विश्रेणिः पुनः श्रोता शब्द, पुनः शब्दग्रहणं पराधात-15 दवासितद्रव्याणामपि तथाविधशब्दपरिणामख्यापनार्थ, शृणोति. 'नियमात'नियमेन 'पराघाते' वासनायां सत्पां
एतदुकं भवति-पानि भाषकोत्सृष्टाणि द्रव्याणि मलादिशब्दव्याणि वा तैः परापाते-वासनाविशेषजनिते सति यानि समुत्पन्नशब्दपरिणामानि द्रव्याणि तान्येव विश्रेणिस्थः शृणोति, नतु भाषकाद्युत्सृष्टानि, तेषामनुश्रेणिगामित्वेन विदि-15 गमनासम्भवात् , न च कुख्यादिप्रतिघातस्तेषां विदिग्णतिनिमित्तं सम्भवति, लेष्ठादिवादरद्रव्याणामेव तत्सम्भवात तेषां च सूक्ष्मत्वात् , उकंच- भासासमसेढी (डिठि)ो तम्भासामीसियं सुणइ सई। तहबभावियाई अन्नाई सुणे विदिसित्थो॥१॥ (३५३वि.)" केन पुनर्योगेनैषां वारद्रव्याणां ग्रहणमुत्सगों वा । कथं वेत्येतदाशन गुरुराह--
अनुक्रम
~85~
