________________
आगम
(४०)
[भाग-3] "आवश्यक'- मूलसूत्र-१ (नियुक्ति:+वृत्तिः ) १
अध्ययनं -1, नियुक्ति: [५], भाष्यं -1, वि०भा०गाथा [३४५-३४७], मूलं [-/गाथा-] पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधिता मुनि दीपरत्नसागरेण संकलिता आगमसूत्र [४०] मूलसूत्र [१] आवश्यकनियुक्ति एवं मलयगिरिसूरिरचिता वृत्तिः
प्रत सूत्रांक
दीप
PIपुष्करवरार्दै मानुषोत्तरपर्वतसमीपे मनुष्याः कर्कसङ्कान्तौ प्रमाणाङ्गलनिष्पन्नः सातिरेकैरेकविंशतियोजनलर्व्यवस्थित|मादित्यमवलोकमानाः प्रतिपाद्यन्ते शास्त्रान्तरे, तथा च तद्ग्रन्धः-"इगवीसं खलु लक्खा चउतीसं चेव तह सहस्साई।
तह पंचसया भणिया सत्तत्तीसा य अइरित्ता ॥१॥इइ नयणविसयमाणं पुक्खरदीवद्धवासिमणुयाणं । पुषेण य अवरेण | Pय पिहं पिहं होइ मणुयाणं ॥२॥" ततः कथमुक्तस्वरूपं नयनविषयपरिमाणमात्माङ्गुलेनापि घटते ?, (न) प्रमाणाङ्गुलेनापि | ४/व्यभिचारात्, उक्तं च-"लक्खेहि एकवीसाएँ साइरेगेहिं पुक्खरद्धनि । उदए पेच्छंति नरा सूरं उक्कोसए दिवसे ॥१॥
नयणिदियस्स तम्हा विसयपमाणं जहा सुए भणियं । आउस्सेहपमाणंगुलाण एकेणवि न जुत्तं ॥२॥" (३४५-६वि.) सत्यमेतत् , केवलमिदं विषयपरिमाणं प्रकाश्यविषयं द्रष्टव्यं, न तु प्रकाशकविषयं, ततः प्रकाशकेऽधिकतरमपि विषयपरिमाणं न विरुध्यत इति न कश्चिद्दोषः, कथमेतदवसीयत इति चेत् , उच्यते, पूर्वसूरिकृतव्याख्यानात् , सकलमपि हि कालिकश्रुतं पूर्वसूरिकृतव्याख्यानानुसारेणैव व्याख्यानयन्ति महाधियः, न यथाक्षरसन्निवेशमात्रं, पूर्वगतसूत्रार्थसहपरतया कालि.
कश्रुतस्य क्वचित्सविसस्यार्थस्य महता विस्तरेण क्वचिद्विस्तरवतोऽप्यतिसङ्केपेणाभिधाने अक्तिनैः स्वमति (त्या) यथाव४ स्थितार्थतया ज्ञातुमशक्यत्वात् , अत एवोक्तमिदमन्यत्र--"जं जह भणियं सुत्ते तहेव जइ तं वियालणा नस्थि । किं कालिहै।याणुयोगो दिट्ठो दिटिप्पहाणेहिं? ॥१॥" तस्मात्पूर्वसूरिकृतव्याख्यानानाधिकृतग्रन्थविरोधः, आह च भाष्यकृत्-"सुत्ता-1
भिप्पायोऽयं पयासणिजे तयं न ज पयासे । वक्खाणाउ विसेसो नहि संदेहादलक्खणया ॥१॥" (३५७वि.) अथोक्तप्रमाणं ४ विषयमुलरूप कस्मात् श्रोत्रादि शब्दादिक न गृह्णाति!, उच्यते, सामर्थ्याभावात्, उत्कर्षतोऽपि हि श्रोत्रादीना
अनुक्रम
4834