________________
आगम
(४०)
[भाग-3] “आवश्यक'- मूलसूत्र-१ (नियुक्ति:+वृत्ति:) १
अध्ययनं [-], नियुक्ति: [५], भाष्यं [-], वि०भा०गाथा [३४३], मूलं /-/गाथा-] पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधिता मुनि दीपरत्नसागरेण संकलिता आगमसूत्र [४०] मूलसूत्र [१] आवश्यकनियुक्ति एवं मलयगिरिसूरिरचिता वृत्ति:
प्रत
सूत्राक
H
उपोद्धाते | श्रितानीन्द्रियाणि इति तेषां विषयपरिमाणमुच्छ्याङ्गुलेने ति, तदप्ययुक्तं, इन्द्रियाणामपि केचित् पृथुत्वस्य आत्मालेन |
विषयमान मीयमानत्वाभ्युपगमात् , अन्यथा त्रिगव्यूतादिमनुष्याणां रसाद्यभ्यवहारव्यवच्छेदप्रसक्तेः, तथाहि-त्रिगव्यूतादीनां मनु-16
अलविप्याणां पड्गब्यूतादीनां च हस्त्यादीनां स्वस्वशरीरानुसारितया अतिविशालानि मुखानि जिह्वाच, ततो यथुच्छ्रयाङ्गुलेन
चार: | तेषां क्षुरप्राकारतयोक्तस्याभ्यन्तरनिवृत्त्यात्मकस्य जिह्वेन्द्रियस्याङ्गुलपृथक्त्वलक्षणो विस्तारः परिगृह्यते तदा अल्पतया
न तत् सर्वा जिह्वां व्याप्नुयात् , सर्वधा व्यापित्वाभावे च योऽसौ बाहुल्येन सर्वात्मनाऽपि जिलया रसवेदनलक्षणः प्रतिसामाणि प्रसिद्धो व्यवहारः स व्यवच्छेदं यायात् , एवं प्राणादिविषयेऽपि यथायोगं गन्धादिव्यवहारोच्छेदो भाषनीयः, तस्मा
दात्माङलेन जिहादीनां पृथुत्वमवसातव्यं, नोच्छ्रयाङ्गुलेन, आह च भाष्यकृत्-इंदियमाणेवि तयं भयणिजं जं तिगाउयाईणं । जिभिदियाइमाणं संववहारे विरुज्झेजा ॥१॥" (वि० ३४३) अस्या अक्षरगमनिका-तत्-उच्छ्याङ्गुलमिन्द्रियमानेऽपि, आस्तामिन्द्रियविषयपरिमाणचिन्तायामित्यपिशब्दार्थः, भजनीयं-विकल्पनीयं, कापि गृह्यते कापि न गृह्यते इत्यर्थः, किमुक्तं भवति?- स्पर्शनेन्द्रियपृथुत्वपरिमाणचिन्तायां ग्राह्यमन्येन्द्रियपृथुत्वपरिमाणचिन्तायां तु न प्राचं, तेषामात्माङ्गुलेन परिमाणकरणादिति, कथमेतदवसेयमिति चेत् , तत आह-यद्-यस्मात्सर्वेषामपीन्द्रियाणामुच्छ्याङ्गलेन परिमाणकरणात् त्रिग- व्यूतादीनाम् , आदिशब्दात् द्विगन्यूतादिपरिग्रहः, जिह्वेन्द्रियादिमान सूत्रोक्तं संव्यवहारे विरुध्येत, यथा च विरुध्येत तथा-101 नन्तरमेव भावितं, तस्मात्सर्वमिन्द्रियविषयपरिमाणमात्माङ्गुलेनैवेति स्थितम् । ननु भवत्वात्माङ्गलेन विषयपरिमाणं तथाप्युक्तस्वरूपं चक्षुरिन्द्रियविषयपरिमाणं न घटते, अधिकस्यापि तद्विषयपरिमाणस्थागमान्तरे प्रतिपादनात्, तथाहि
XRAKX
दीप अनुक्रम
AGACADARA
JanEducatani
X
mjandiarary any
~82
