________________
आगम
(४०)
[भाग-3] "आवश्यक - मूलसूत्र-१ (नियुक्ति:+वृत्ति:) १
अध्ययनं [-], नियुक्ति: [१], भाष्यं [-], विभा गाथा [८६,८७], मूलं [-/गाथा-] पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधिता मुनि दीपरत्नसागरेण संकलिता आगमसूत्र [४०] मूलसूत्र [१] आवश्यकनियुक्ति एवं मलयगिरिसूरिरचिता वृत्ति:
प्रत सूत्रांक
दीप
कादिन्यस्ताक्षररूपा द्रव्यश्रुतविषयांशब्दार्यपोलोचनास्मिकां शेषेन्द्रियोपलब्धि, तस्याः श्रुतज्ञानरूपत्वात् , यश्च द्रव्यश्रुतव्यतिरेकेणान्योऽपि शेषेन्द्रियेष्वक्षरलाभः शब्दार्थपोलोचनात्मकः सोऽपि श्रुतं, न तु केवलोऽक्षरलाभः, केवलो वक्षर- लाभो मतावपि ईहादिरूपायां भवति, न च सा श्रुतज्ञान, अत्राह-ननु यदि शेषेन्द्रियेष्वक्षरलाभः श्रुतं तर्हि यदवधारणमुक्तं 'श्रोत्रेन्द्रियेणोपलब्धिरेव श्रुत' मिति तद्विघटते, शेषेन्द्रियोपलब्धेरपि सम्पति श्रुतत्वेन प्रतिपन्नत्वात्, नैष दोषा, यतः श्रेषेन्द्रियाक्षरलाभः स इह गृह्यते यः शब्दार्थपर्यालोचनात्मकः, शब्दार्थपर्यालोचनानुसारी चाक्षरलाभः श्रोत्रेन्द्रियोपलब्धिरूप इति न कश्चिद्दोष इति । तथा यल्कसम मतिज्ञानं, कारणत्वात्, शुम्बसमं श्रुतज्ञानं, तत्कार्यत्वात्, ततो यथा वल्कशुम्बयोर्भेदः तथा मतिश्रुतयोरपि । इतश्च भेदो-मतिज्ञानमनक्षरं साक्षरं च, तथाहि-अवग्रहज्ञानमनक्षरं तस्यानिर्देश्यसामान्यमात्रप्रतिभासात्मकतया निर्विकल्पत्वात्, ईहादिज्ञानं तु साक्षरं, तस्य परामर्शादिरूपतयाऽवश्यं वर्णारूपितत्वात् श्रुतज्ञानं पुनः साक्षरमेव, अक्षरमन्तरेण शब्दार्थपर्यालोचनाऽयोगात् । इतश्च मतिश्रुतयो दो-मूककल्प मतिज्ञानं, स्वमात्रप्रत्यायनफलत्वात् , अमूककल्पं श्रुतज्ञानं, स्वपरप्रत्यायकत्वादिति ॥ मतिश्रुतानन्तरं च कालविपर्ययादिसाधादवधिज्ञानस्योपन्यासः, तदनन्तरं च छद्मस्थविषयभावादिसाधयन्मिनःपर्यवज्ञानस्योपन्यासः, तदनन्तरंच भावमुनिस्वाम्यादिसाधात् सर्वोत्तमत्वाच केवलज्ञानस्य, उक्तं च-"मइपुर्व जेण सुयं तेणादीए मई विसिट्ठो वा। मइभेदो चेव सुअं तो मइसमणंतरं भणियं ॥शा कालविवजयसामित्तलाभसाहम्मतोऽवही तत्तो माणसमित्तो छउमत्थ|विसयभावाइसाहम्मा ॥२॥ अंते केवलमुत्तममुणिसामित्तावसाणलाभातो" इति (वि.८६-८७॥) सम्पति 'यथोद्देशं निर्देश'
CAX4Ctte
अनुक्रम
AAAAAAA
+
~654
