________________
आगम
(४०)
[भाग-3] "आवश्यक'- मूलसूत्र-१ (नियुक्ति:+वृत्ति:) १
अध्ययनं -, नियुक्ति: [१], भाष्यं [-], वि०भा०गाथा [१२२,१२३], मूलं [-/गाथा-] पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधिता मुनि दीपरत्नसागरेण संकलिता आगमसूत्र [४०] मूलसूत्र [१] आवश्यकनियुक्ति एवं मलयगिरिसूरिरचिता वृत्ति:
प्रत
मतिश्रुतयोभद:
सूत्रांक
Croc4%
दीप अनुक्रम
उपोद्धाते प्रतिभाति न शेषः, एतच्च प्रतिप्राणि स्वसंवेदनप्रमाणसिद्धं, ततो यथोत्पन्नोऽपि घटो मृदभावे न भवति तथास्वभावायां
दिाच मृदि स्थितायामवतिष्ठत इति सा तस्य कारणं, एवं श्रुतस्यापि मतिः कारणं, मतेरुत्पद्यमानत्वात् , मती वाऽवस्थितायां ॥२१॥
तस्याप्यवस्थानात् । तथा च भेदाभ्रेदः, तथाहि-चतुर्दाव्यञ्जनावग्रहषोढार्थावग्रहेहापायधारणाभेदादष्टाविंशतिविधमाभिनिबोधिकं ज्ञानं, अङ्गपविष्टानङ्गप्रविष्टादिभिन्नं च श्रुतज्ञानमिति, तथा इन्द्रियविभागानेदः, तत्प्रतिपादिका चेयं पूर्वान्तगता गाथा-"सोईदियोवलद्धी होइ सुयं सेसयं तु मइनाणं । मोत्तूर्ण दवसुयं अक्खरलंभो य सेसेसु ॥१॥" अस्या व्याख्या-श्रोत्रेन्द्रियेणोपलब्धिः श्रोनेन्द्रियोपलब्धिर्भवति श्रुतं, 'सर्व वाक्यं सावधारणमिष्टितचावधारणप्रवृत्ति'रित्येवमि४ हावधारणं प्रतिपत्तव्य-श्रुतं श्रोत्रेन्द्रियोपलब्धिरेव, नतु श्रोत्रेन्द्रियोपलब्धिः श्रुतमेव, कस्मादिति चेत् , उच्यते, इह या श्रोत्रेदिन्द्रियोपलब्धिरपि श्रुतग्रन्धानुसारिणी सैव श्रुतमुच्यते, या पुनरवग्रहेहापायरूपा सा मतिः, ततो यदि श्रोत्रेन्द्रियो
पलब्धिः श्रुतमेवेत्युच्येत तर्हि मतेरपि श्रुतत्वमापद्येत, तच्चायुक्तं, अतः श्रोत्रेन्द्रियोपलब्धिरेव श्रुतमित्यवधारणीय, आह
चपाष्यकृत्-"सोईदिओवलद्धी चेव सुयं न उतई सुयं चेव । सोइंदियउवलद्धीवि काई जम्हा मईनाणं ॥१॥(वि.१२२) त तथा 'सेसयं तु मइनाणं" इति, शेषं यच्चक्षुरादीन्द्रियोपलब्धिरूपं विज्ञानं तन्मतिज्ञानं भवतीति सम्बध्यते, तुशब्दोs
नुक्तसमुच्चयार्थः, आस्तां शेष विज्ञानं श्रोत्रेन्द्रियोपलब्धिरपिः काचिद् अवग्रहहापायरूपा मतिज्ञानमिति समुच्चिनोतीति भावः, उक्तं च-"तु समुच्चयवयणातो काई सोइंदिओवलद्धीवि । मई एवं सइ सोउग्गहादओ होति मइभेया ॥१॥" (वि. १२३) तदेवं सर्वस्याः शेषेन्द्रियोपलब्धेरुत्सर्गेण मतित्वे प्रावे अपवादमाह-'मोत्तूर्ण दवसुयं मुक्त्वा द्रव्यश्रुतं-पुस्तकपत्र
ACC
H
isanelibraryana
~64~