________________
आगम
(४०)
प्रत सूत्रांक
[-]
दीप अनुक्रम
[-]
[भाग-3] “आवश्यक”- मूलसूत्र - १ (निर्युक्तिः+वृत्ति:) १
अध्ययनं [-], निर्युक्तिः [ १०१ ], भाष्यं [-] वि० भा० गाथा [ ११५७], मूलं [- / गाथा-] पूज्य आगमोद्धारकश्री संशोधिता मुनि दीपरत्नसागरेण संकलिता आगमसूत्र [४०] मूलसूत्र [१] आवश्यकनिर्युक्ति एवं मलयगिरिसूरिरचिता वृत्तिः
स. १९
यथा खरश्चन्दनभारवाही सन् भारख भागी-चन्दनकाष्ठभारमुद्वहन् तज्जनितश्रमादिकष्टभागी, न तु चन्दनस्यचन्दनरसक्रियमाणविलेपनादेर्भागी, एवमेव, खुञ्चन्दोऽवधारणे, ज्ञानी चरणेन हीनः सन् ज्ञानस्य-ज्ञानपठन परावर्त्तनचिन्तनादिजन्यक्लेशपरम्परकस्य भागी, नतु सुदेवत्वसुमानुषत्वसिद्धिलक्षणायाः सुगतेः उक्तं च- "नहि नाणं विफलं चिय किलेसफलयपि चरणरहियस्स । निष्फलपरिवहणातो चंदणमारो खरस्येव ॥१॥" (वि०११५७) सम्प्रति मा भूद्विनेयस्य एकान्तेनैव ज्ञानेऽनादरः क्रियायां च तच्छून्यायां पक्षपात इति द्वयोरपि केवलयोरिष्टफलासाधकत्वमुपदर्शयति
हयं नाणं कियाहीणं, या अन्नाणओ किया । पासंतो पंगुलो दट्टो, घावमाणो य अंघओ ॥ १०१ ॥ अत्राक्षरार्थः प्रतीत एव, भावार्थः तदुदाहरणादवसेयः, तचेदम् - एगम्मि महानगरे पठीवणं संवृत्तं, तंमि य अणाहा दुवे जणा, तंजहा - पंगुलो अंधलो य, वे य नगरठोए जलणभयसमुन्भंतलोयणे पलायमाणे संते पंगुलतो गमण िकरियावियलो जाणंतोवि पलायणमग्गं कमागएण अगणिणा दहो, अंघोऽवि गमणकिरियाजुचो पलायणमग्गमजाणतो तुरियं जलणाभिमुहं चैव गंतुं पयट्टो, ततो अगणिभरियाए खाणीए पडितो, दहो य एष दृष्टान्तः, अयमर्थोपनयः - ज्ञान्यपि क्रियारहितो न कर्माग्नेः पलायितुं समर्थः, नापीतरः समर्थों, ज्ञानत्रिकलत्वात्, अत्र प्रयोगो-ज्ञानमेव विशिष्टफलसाधकं न भवति, सत्क्रियायोगशून्यत्वात्, नगरदाहे पलपलायनविज्ञानवत्, नापि क्रियैव विशिष्टफलप्रसाधिका सज्ज्ञानरहितत्वात्, नगरदाह एवान्धस्य पलायनक्रियावत्, नन्वेवं समुदितयोरपि ज्ञानक्रिययोर्निर्वाणप्रसाधक सामर्थ्यानुपपत्तिः, प्रत्येकमभावात्, सिकता तैलवत्, आह "पत्चैवमभावाओ, निवाणं समुदियामुऽवि न जुतं । नाणकिरियासु बोतुं सिक
For Pruate & Personal Use Orty
~239~