________________
आगम
(४०)
[भाग-3] “आवश्यक- मूलसूत्र-१ (नियुक्ति:+वृत्ति:) १
अध्ययनं , नियुक्ति: [७९], भाष्यं H, विभा गाथा [९१५], मूलं - /गाथा-] पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधिता मुनि दीपरत्नसागरेण संकलिता आगमसूत्र [४०] मूलसूत्र [१] आवश्यकनियुक्ति एवं मलयगिरिसूरिरचिता वृत्तिः ।
प्रत
उपोदात नियुक्तिः
अनुयोगद्वाराणि
सत्राक
-
॥९॥
H
दीप अनुक्रम
कएगदारपि दुक्खसंचारं । चउमूलद्दारं पुण सप्पडिदारं सुहाहिगमः॥२॥ सामाइयपुरमेव (महपुरमवि) अक्रयदा तहेगदारं वा। दुरहिगमं चउदारं सप्पडिदारं सुहाहिगम ॥३॥ (वि.९०७-९) तानि चानुयोगद्वाराण्यमूनि-उपक्रमो निक्षेपः अनुगमो नयः, तत्र शास्त्रमुपक्रम्यते-समीपमानीयते निक्षेपस्यानेनेति उपक्रमः, निक्षेपयोग्यतापादनमिति भावः, उपक्रमान्तर्गत दैहि विचारितं निक्षिप्यते नान्यथेति, निक्षेपणं निक्षेपो-नामादिभेदैः शास्त्रस्य न्यसनं, अनुगमनमनुगम्यते वा शास्त्रमनेनेति अनुगमःसूत्रस्थानुकूलः परिच्छेदः, तथा नयनं नीयते वा अनेनेति नया-वस्तुनो वाच्यस्य पर्यायाणां सम्भवतोऽधिगमः। ननूपक्रमादिद्वाराणां किमित्येवं क्रमः !, उच्यते, इह नानुपक्रान्तं सत् निक्षिप्यतेऽसमीपीभूतत्वात् , गुरुपर्वक्रमलक्षणेन हि सम्बन्धेन समीपमानीतं नामादिभेदैनिक्षेसुं शक्यं, नान्यथेति, न च नामादिभेदैरनिक्षिप्तं यथावदर्थतोऽनुगम्यते, न चार्थतोऽननुगत नयैर्विचारयितुं शक्यते, ततोऽयमेव क्रमः, उक्कच-"दारकमोऽयमेव उ निक्खिप्पइ जेण नासमीवत्थं । अणुगम्मइनानत्यं नाणुगमो नयमयविहूणो॥१॥"(वि.९१५)तत्र उपक्रमो द्विविधः-शास्त्रीय इतरश्च, तत्रेतरः षट्पकारः, तद्यथानामोपक्रमः स्थापनोपक्रमो द्रव्योपक्रमः क्षेत्रोपक्रमः कालोपक्रमोभावोपक्रमश्च, तत्र नामस्थापने सुगमे, द्रव्योपक्रमो द्विधाआगमतो नोआगमतश्च, तत्र आगमतः उपक्रमपदार्थज्ञस्तत्र चानुपयुक्तः, नोआगमतस्त्रिधा-ज्ञशरीरद्रव्योपक्रमो भव्यशरीदव्योपक्रमो ज्ञशरीरभव्यशरीरव्यतिरिक्तद्रव्योपक्रमश्च, तत्राद्यभेदद्वयं प्रतीतं, तद्व्यतिरिक्तद्रव्योपक्रमस्त्रिविधस्तद्यथासचिचद्रव्योपक्रमोऽचिचद्रव्योपक्रमः मिश्रद्रव्योपकमश्च, सचित्तद्रव्योपक्रमस्तु निघा-द्विपदचतुष्पदापदोपाधिमेदात्, पुनरेकैको द्विषा-परिकर्मणि वस्तुनाशेच, तत्र परिकर्म नाम द्रव्यस्ख गुणविशेषपरिणामकरणं, वस्त्वभावापादनं वस्तुनाशः, तत्र
C
JanEducation.in
Furune Fersonals
~202
