________________
आगम
(४०)
[भाग-3] “आवश्यक'- मूलसूत्र-१ (नियुक्ति:+वृत्ति:) १
अध्ययनं 1, नियुक्ति: [७९], भाष्यं , वि०भा गाथा [८३८-८३९], मूलं - /गाथा-] पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधिता मुनि दीपरत्नसागरेण संकलिता आगमसूत्र [४०] मूलसूत्र [१] आवश्यकनियुक्ति एवं मलयगिरिसूरिरचिता वृत्तिः ।
प्रत
सत्राक
H
दीप अनुक्रम
उपोद्धात
सम्पति मङ्गलसाध्या प्रकृतोऽनुयोग उपदश्यते स च स्वपरप्रकाशकत्वात् गुर्वायत्तत्वाच श्रुतज्ञानस्य, उक्तं च-131 नन्दीनितिःसो मइनाणाईणं कयरस्स ? सुयस्स, जं न सेसाई । होति पराहीणाई, न य परचोहे समत्थाई ॥१॥ पाएण पराहीणं, व्याख्या
दीवोव परप्पबोहगंजंच। सुयनाणं तेण परप्पवोहणत्थं तदणुयोगो॥२॥"(वि.८३८-९) आह-नन्वावश्यकस्यानुयोगः प्रकृत नियम एव,पुनः श्रुतज्ञानस्येत्ययुकं,नैष दोषः,आवश्यकमिदं श्रुतान्तर्गतमित्येतदर्थप्रदर्शकत्वादेतद्वाक्यस्य,ननु यदि आवश्यकस्यानुयोगस्तहितदावश्यक किमङ्ग अङ्गानि श्रुतस्कन्धः श्रुतस्कन्धाः अध्ययनमध्ययनानि उद्देशक उद्देशका?, उच्यते, आवश्यक श्रुतस्कन्धः अध्ययनानिच, न शेषा विकल्पाः, उकं च-"आवस्सयं नो अंगं नो अंगाई सुयक्खंधो नो सुअखंधा नो अज्झयणं अज्झयणा नो उद्देसो नो उद्देसगा इति", (अनु.६)ननु नन्दीव्याख्याने अङ्गानङ्गप्रविष्टश्रुतनिरूपणायामनङ्गसंज्ञा प्रतिपा-18 दिवैव, ततः कथं किमङ्गमङ्गानीत्याशङ्कासम्भवः, सत्यमेतत् , केवलं तद्व्याख्यानानियमप्रदर्शनार्थमेतद्वाक्यमित्यदोषः, न खल्ववश्य शास्त्रादौ नन्धध्ययनार्थकथनं कर्तव्यमिति नियमः, अकृते चाशङ्कासम्भव इति, ननु शास्त्रस्यादाववश्यं मङ्गला नन्यभिधानं तावत् कर्तव्यम्, ततः कथमनियमः, नैष दोषः, ज्ञानपञ्चकाभिधानमात्रस्यैव मङ्गलत्वात् , तथाहि-ज्ञान-1x पञ्चकाभिधानमात्रमेवावश्यं शास्त्रस्थादौ मङ्गलार्थ कर्त्तव्यम्, नत्ववयवार्थाभिधानं, अवयवार्थानभिधाने चाशङ्कासम्भवः, किञ्च-आवश्यकव्याख्यानारम्भे शास्त्रान्तरव्याख्यानारम्भोऽसमीचीनोऽप्रस्तुतत्वात् , शाखान्तरं च नन्दी, पृथक्च-
1nes तस्कन्धत्वात् , यद्येवमिहावश्यकश्रुतस्कन्धानुयोगप्रारम्भे किमिति नन्द्यनुयोगः कृतः', उच्यते-शिष्यानुग्रहार्थे, न पुनरेष नियम इति ख्यापनार्थम्, अथना अपवादपदप्रदर्शनार्थम् तथाहि-कदाचिदुत्कलितप्रज्ञविनीतपुरुषापेक्षया तदनुग्रहार्थ उत्क
JantidosmuniraNEL
~1940
