________________
आगम
(४०)
प्रत सूत्रांक
[-]
दीप अनुक्रम
[-]
[भाग-3] “आवश्यक”- मूलसूत्र - १ (निर्युक्तिः + वृत्ति:) १
अध्ययनं [-], निर्युक्ति: [ ७९], भाष्यं [-] वि० भा०गाथा [-], मूलं [- /गाथा - ] पूज्य आगमोद्धारकश्री संशोधिता मुनि दीपरत्नसागरेण संकलिता आगमसूत्र [४०] मूलसूत्र [१] आवश्यकनिर्युक्ति एवं मलयगिरिसूरिरचिता वृत्तिः
मेणापि अन्यारम्भे चान्यव्याख्यायते इति कृतं प्रसङ्गेन तत्र यस्मादिदं शास्त्राभिधानमावश्यक श्रुतस्कन्ध इति तद्भेदाश्चा ध्ययनानि तत आवश्यक निक्षेप्तव्यम् श्रुतस्कन्धश्च, अपरस्त्वाह- किमिदं शास्त्राभिधानं प्रदीपाभिधानवत् यथार्थ आहोश्चित् पलाशाभिधानवत् अयथार्थ उत डित्थाद्यभिधानवत् अनर्थकं १, तत्र यदि यथार्थ ततस्तदुपादेयम्, तत्रैव | समुदायार्थपरिसमाप्तिभावात् उच्यते - यथार्थम्, तथाहि पूर्व सूरि प्रदर्शितेयमस्य व्युत्पत्तिः- अवश्यं कर्त्तव्यमावश्यकम्. श्रमणादिभिरवश्यं उभयकालं क्रियते इति भावः क्वचिदिति कर्म्मणि वाहुलकात् उप्रत्ययः, पृषोदरादय इति निपातनात् शेषरूपसिद्धिः, अथवा ज्ञानादिगुणानामा-समन्तात् वश्या इन्द्रियकपायादिभावशत्रवो यस्मात् तदावश्यकं 'शेषाद्वे 'ति कच्प्रत्ययः, यदिवा ज्ञानादिगुणकदम्बकं मोक्षो वा आ-समन्तात् वश्यं क्रियतेऽनेनेत्यावश्यकं, अथवा 'आवरसति प्राकृतशैल्या आवासकं, गुणशून्यमात्मानं गुणैरावासयतीत्यावासकं, गुणसानिध्यमात्मनः करोतीति भावः, तच्चावश्यकं चतुर्विधम्, तद्यथा-नामावश्यकं स्थापनावश्यकं द्रव्यावश्यकं भावावश्यकञ्य, तत्र जीवस्याजीवस्य जीवानां वा अजी-! वानां वा तदुभयस्य वा तदुभयेषां वा आवश्यकमिति नाम क्रियते तन्नामनामवतोरभेदोपचारात् नामावश्यकं, स्थापनावश्यकं नाम काष्ठकर्मादिष्वक्षवराटकादिषु वा सद्भावस्थापनया वा असद्भावस्थापनया वा यदावश्यकमिति स्थाप्यते तत् स्थापनावश्यकं द्रव्यावश्यकं द्विधा, तद्यथा-आगमतो नोआगमतश्च तत्र आगमतो यस्यावश्यकमिति पदं शिक्षितं । स्थितं जितं मितं परिजितं नामसमं घोषसमं अहीनाक्षरमनत्यक्षरमव्याविद्धाक्षरमस्खलितममिलितमव्यत्यास्म्रेडितं प्रतिपूर्ण प्रतिपूर्णघोषं कण्ठौष्ठ विप्रमुक्तं वाचनोपर ं च स्यात् स पुरुष आगमती द्रव्यावश्यकं तत्र शिक्षितं नाम यत्पि
... अथ आवश्यक शब्दस्य निक्षेपा: वर्णयते
For Pruabe & Personal Use Orty
~195~
