________________
आगम
(४०)
[भाग-3] “आवश्यक- मूलसूत्र-१ (नियुक्ति:+वृत्ति:) १
अध्ययनं H, नियुक्ति: [७६], भाष्यं , वि०भा०गाथा , मूलं [- /गाथा-] पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधिता मुनि दीपरत्नसागरेण संकलिता आगमसूत्र [४०] मूलसूत्र [१] आवश्यकनियुक्ति एवं मलयगिरिसूरिरचिता वृत्तिः ।
प्रत
यम्
सुत्राक
H
दीप अनुक्रम
H
आव.मल. लन्धीनामामर्षोषध्यादिलब्धीनामपि चाभव्यानामपि सम्भवात् ॥ सम्पति मनःपर्यायज्ञानं लब्धिनिरूपणायां सामान्यतोS-मनःपर्याउपोदाते पदिष्टमपि विषयस्वाम्यादिविशेषोपदर्शनाय ज्ञानपञ्चकक्रमायातमभिधित्सुराहअवधी
। मणपजवनाणं पुण, जणमणपरिचिंतियस्थपागडणं । माणुसखेत्तनिषद्धं, गुणपन्चाइयं चरित्तवओ॥७३॥ लगा.७६ 18| मनःपर्यायज्ञानं प्राग्निरूपितशब्दार्थम् , पुनःशब्दो विशेषणार्थः, स च रूपिविषयक्षायोपशमिकत्वादिसाम्येऽप्यवधिज्ञाना-15 ॥८ ॥
है| दिदं मनःपर्यायज्ञानं स्वाम्यादिभेदागिन्नमिति विशेषयति, तथाहि-अवधिज्ञानमविरतसम्यग्दृष्टेरपि भवति,द्रव्यतोऽशेषरूपि-18
द्रव्यविषयं क्षेत्रतो लोकविषयं कतिपयलोकप्रमाणखण्डापेक्षया लोकालोकविषयं च कालतोऽतीतानागतासोयोत्सर्पिदण्यवसप्पिणीविषयं भावतोऽशेषेष्वपि रूपिद्रव्येषु प्रतिद्रव्यमसङ्ख्येयपर्यायविषयं, मनःपर्यायज्ञानं पुनः संयतस्याप्रमत्तस्या
मोषध्याद्यन्यतमद्धिप्राप्तस्य द्रव्यतः संज्ञिमनोद्रव्यविषयं क्षेत्रतो मनुष्यक्षेत्रगोचरं कालतोऽतीतानागतपल्योपमासवेय
भागविषयं भावतो मनोगतानन्तपर्यायालम्बनं, ततोऽवधिज्ञानाद्भिन्नम् , एतदेव लेशतः सूत्रकृदाह-जनमनःपरिचिन्तिदतार्थप्रकटनं, जायन्ते इति जनास्तेषां मनांसि जनमनांसि तैः परिचिन्तितश्चासावर्थश्च जनमनःपरिचिन्तितार्थः स प्रक
व्यते-प्रकाश्यतेऽनेनेति जनमनःपरिचिन्तितार्थप्रकटनं, तथा मानुषक्षेत्र निबद्धं, न तबहिर्व्यवस्थितप्राणिमनोद्रव्यविषयमिति भाषः, तथा गुणा:-क्षान्त्यादयः ते प्रत्ययाः-कारणं यस्य तद् गुणप्रत्ययम्, चारित्रमस्यास्तीति चारित्रवान् तस्य चारित्रवत्तोऽप्रमत्तसंयतस्य । इदं मनःपर्यायज्ञानं समासतश्चतुर्विध प्रजई, तद्यथा-द्रव्यतः क्षेत्रतः कालतो भावतच, तत्र द्रव्यतः ऋजुमतिरनन्तानन्तप्रादेशिकान मनोभावपरिणतपुइगठस्कन्धान जानाति, वानेव विपुलमतिर्विशुद्धतरान, क्षेत्रत
JanEducation.
i
n
Fara Faconlusso
... अथ मन:पर्यवज्ञानस्य वर्णनं क्रियते
~184
