________________
आगम
(४०)
प्रत
सूत्रांक
[-]
दीप
अनुक्रम
[H]
[भाग-3] “आवश्यक”- मूलसूत्र - १ (निर्युक्तिः + वृत्ति:) १
अध्ययनं [-], निर्युक्तिः [ ६४ ], भाष्यं [-] वि० भा० गाथा [७५०, ७५१,७५४], मूलं [- / गाथा-] पूज्य आगमोद्धारकश्री संशोधिता मुनि दीपरत्नसागरेण संकलिता आगमसूत्र [४०] मूलसूत्र [१] आवश्यकनिर्युक्ति एवं मलयगिरिसूरिरचिता वृत्तिः
भाव. मल. पोद्धा
अवधी
॥ ७३ ॥
लग्गइ विज्झाइ समयमन्नचो । तह कोइ ओहिदेसो से जायइ नासए बिइओ ||२||” (वि. ७५०- १) द्वितीयगाथान्याख्याइह द्रटुर्यः सर्वतः सम्बद्धः प्रदीपस्य प्रभानिकरवत् सोऽभ्यन्तरावधिस्तस्य अभ्यन्तरस्याभ्यन्तराव घेर्लब्धिरम्बन्तरलब्धिस्तस्यां सत्यां, अभ्यन्तरावधि प्राप्तावित्यर्थः, उक्तं च चूर्णो- “ तत्थ अग्मंतरलद्धी नाम जत्थ से ठियस्स ओहिनाणं समुप्पण्णं तत्थ ठाणातो आरम्भ ओहिनाणी निरंतर संबद्धं संखेजमसंखेजं वा खेत्तं ओहिणा जाणइ पासइ, एस अभितरलद्धित्ति” तदुभयम्-उत्पादप्रतिपातरूपमुभयं नास्ति एकसमयेन, द्रव्यादौ विषये इत्यनुवर्त्तते, किं तर्हि ?, उत्पादः प्रतिपातो वा एकतर | एव एकसमयेन, अपिशब्द एवकारार्थः, स च भिन्नक्रमस्तथैव च योजितः, अयमिह भावार्थ:-प्रदीपस्येवोत्पाद एव वा प्रतिपात एव वा एकसमयेनाभ्यन्तरावधे रुपजायते, न तूभयमदेशावधित्वात् न ह्येकस्य एकपर्यायोत्पादव्ययौ युगपद्भवितुमर्हतः, परस्परं विरोधात्, आह च- 'उप्पाओ विगमो वा, दीवस्स व तस्स नोभयं समयं । न भवण - नासा समयं वत्थुस्स जमेगधम्मेणं ॥ १ ॥" (वि. ७५४ ) उक्त प्रतिपातोत्पादद्वारम् । सम्प्रति यदुक्तं - "संखेज्ज मणोदवे भागो लोगपलियरस' इत्यादि, तत्र किल द्रव्यादित्रयस्य परस्परोपनिबन्ध उक्तः, इदानीं प्रसङ्गत एवोत्पादप्रतिपाताधिकारे द्रव्यपर्याययोः परस्परमुपनिबन्धं प्रतिपादयन्नाह -
दवाओ असंखेजे, संखेजे यावि पज्जवे लहइ । दो पज्जवे दुगुणिए, लहह य एगाउ दवाओ ॥ ६४ ॥ परमाण्वादि द्रव्यमेकं पश्यन्नवधिज्ञानी द्रव्यात् सकाशात् तत्पर्यायानुत्कर्षतोऽसवेयान् समेयांश्चापि मध्यमतो 'लभते' प्राघोति, पश्यतीति तात्पर्यार्थः, जघन्यतस्तु द्वौ पर्यायौ द्विगुणिती एकस्माद्रव्याल्लभते, किमुकं भवतिः - सामा
For Private & Personal Use Only
168~
+C+%
उत्पाद - पातौ गा. ६२-३
11 12 11