________________
आगम
(४०)
प्रत
सूत्रांक
[H]
दीप
अनुक्रम
[-]
[भाग-3] “आवश्यक”- मूलसूत्र - १ (निर्युक्तिः + वृत्तिः) १
अध्ययनं [-], निर्युक्ति: [ ५९ ], भाष्यं [-] वि० भा० गाथा [-], मूलं [- / गाथा-] पूज्य आगमोद्धारकश्री संशोधिता मुनि दीपरत्नसागरेण संकलिता आगमसूत्र [४०] मूलसूत्र [१] आवश्यकनिर्युक्ति एवं मलयगिरिसूरिरचिता वृत्तिः
ध्यममैवेयकवि मानवा सिनो देवाः पष्ठ तमःप्रभाभिधानां पृथिवीं पश्यन्ति, सप्तमीं च पृथिवीं उपरितना- उपरितनयैवेयकविमानवासिनो देवाः पश्यन्ति तथा सम्भिन्नां चतसृष्वपि दिक्षु स्वज्ञानेन व्याप्तां लोकनाड चतुद्देशर|ज्जुप्रमाणां कन्याचोलक संस्थानामवधिना पश्यन्ति 'अनुत्तरा' अनुत्तर विमानवासिनो देवाः । एष क्षेत्रतो देवानां भवप्रत्ययावधेर्विषय उक्तः, एतदनुसारेण द्रव्यतः कालतो भावतश्चाय सेयः, तदेवमधो वैमानिकावधेः क्षेत्रपरिमाणं प्रतिपादितम्, अधुना तिर्यगूर्ध्व च तत्प्रतिपादयन्नाह
"एएसिमसंखेखा, तिरियं दीवा य सागरा चैव । बहुयपरं उवरिमगा उहुंच सकप्पथूभाई ॥ ५१ ॥ एतेषां सौधर्मादिदेवानां सङ्ख्यायन्ते इति सङ्ख्या न सङ्ख्या असङ्ख्येया स्तिर्यक् द्वीपाश्च जम्बूद्वीपादयः सागराच लवणसागरादयः, क्षेत्रतोऽवृधिपरिच्छेद्यतया इति वाक्यशेषः, तदेव द्वीपसमुद्रासङ्ख्यं बहुतरकं प्रभूततरं पश्यन्ति उपरिमा एव उपरिमकाः, उपर्युपरि देवलोकनिवासिनो देवा इत्यर्थः, उपर्युपरिदेवलोकनिवासिनां देवानां विशुद्ध विशुद्धतराविधिज्ञानसद्भावात्, तथा ऊर्ध्वं स्वकल्पस्तूपाद्येय यावत्, आदिशब्दात् ध्वजादिपरिग्रहः, क्षेत्रं सौधर्मादयो देवाः सर्वेऽपि पश्यन्ति, न परतः, तथा भवस्वाभाव्यात्, जघन्यतः पुनरमी सर्वेऽपि सौधर्मादयोऽनु तर विमान वासिपर्यन्ता अङ्गुलासङ्ख्यभागमात्रं क्षेत्रं पश्यन्ति, उतं च प्रज्ञापनायाम् - "सोहम्मगदेवा णं भंते! केवइयं खेत्तं ओहिणा जाणंति पासंति ?, गोयमा ! जहणेणं अंगुलस्स असंखेजइभागं उक्कोसेणं अहे जाव इमीसे रयणप्पभाष पुढबीए हेडिले परिमंते, तिरियं आव असंखेजे दीवसमुद्दे, उहुं जाव सगाई विगाणाई ओहिणा जाणंति पासंति, एवं ईसाणगदेवावि, सणकुमार देवावि एवं चेव, नवरं 'अहे जाव दोच्चाए सकरप्पभाए पुढवीए हेहिले चरिमंते, एवं माहिंददेवावि, बंभलोगलंत गदेवा तच्चाए
~ 153~
www.jahelibrary.on
