________________
आगम
(४०)
[भाग-3] "आवश्यक'- मूलसूत्र-१ (नियुक्ति:+वृत्ति:) १
अध्ययनं H, नियुक्तिः [४५], भाष्यं H, विभा गाथा H], मूलं - /गाथा-] पूज्य आगमोद्धारकश्री संशोधिता मुनि दीपरत्नसागरेण संकलिता आगमसूत्र [४०] मूलसूत्र [8] आवश्यकनियुक्ति एवं मलयगिरिसूरिरचिता वृत्ति:
प्रत
आवश्यके उपोद्घाते
परमावधेविषयः गा. ४४-४५
सूत्रांक
-
पश्यति चिन्तनीयं तु घटादिकं स्थूरमपि न पश्यति, तत एवं विज्ञानविषयवैचित्र्यसम्भवे सति संशयव्यवच्छेदार्थमेक- प्रदेशावगादग्रहणे सत्यपि शेषविशेषणोपादानमदुष्टमेव, यदप्युक्तम्-अथवा एकप्रदेशावगाढमित्यपि न बक्तव्यमित्यादि तदप्यश्लीलं, तस्यैव वक्ष्यमाणस्य प्रपञ्चायास्य प्रवृत्तत्वात् , लभते रूपगतं सर्व, यत एकप्रदेशावगाढादिकं पश्यतीति, यदिवा एकप्रदेशावगाढग्रहणेन परमाण्वादि द्रव्यं गृहीतम् , शेषं तु कर्मवर्गणापर्यन्तं कार्मणशरीरग्रहणेनोपलक्षित, कर्मवर्गणोपरितनं तु सर्वमपि द्रव्यमगुरुलघुग्रहणेन गृहीतं, चशब्दसूचितगुरुलघुग्रहणेन तु घटपटभूभूधरादिकमत: समस्तपद्लास्तिकायविषयत्वं परमावरनेन सूत्रेणाविष्कृतं, तथा च सति रूपगतं लभते सर्वमित्येतद् वक्ष्यमाणमस्यैव नियमाय प्रतिपत्तव्यम्, 'सिद्धे सत्यारम्भो नियमाय भवतीति न्यायात्, एतदेव रूपगतं सर्वं लभते, नान्यदित्यलं| विस्तरेण ॥ तदेव परमावधेर्द्रव्यरूपो विषय उक्तः, अधुना क्षेत्रकालौ तद्विषयतया प्रतिपिपादयिषुराह
"परमोहि असंखेजा लोगमेत्ता समा असंखेजा । रूवगयं लहइ सई खेत्तोवमियं अगणिजीवा ।। ४५॥" पामश्चासावबधिश्च परमावधिः, क्षेत्रतोऽसङ्ग्येयानि लोकमात्राणि, खण्डानि इति गम्यते, लभते इति सम्बन्धः, कालतस्तु समा-उत्सपिण्यवसर्पिणीरसवेया एव लभते, तथा द्रव्यतो रूपगतं-मूर्तद्रव्यजातं 'लभते' पश्यति 'सर्व' समस्तं, किमुक्तं भवति:-परमाण्वादिभेदभिन्नं समस्तं पुद्गलास्तिकार्य पश्यतीति, भावतस्तु प्रतिद्रव्यं सोयानसक्येयान् वा पर्यायानिति । यदुक्तमसोयानि लोकमात्राणि खण्डानि परमावधिः पश्यतीति, तदसधेयकमूनमधिकं च कोऽपि सङ्कल्पयेदतो नियतपरिमाणप्रतिपादनार्थमाह-उपमीयतेऽनेन उपमितं, नाहुलकात् करणे निष्ठाप्रत्ययः, क्षेत्रस्योपमित क्षेत्रोपमित,
अनुक्रम
Jan Educanto
M
aijaanelibrary.org
~148~
