________________
आगम
(४०)
प्रत सूत्रांक
[-]
दीप
अनुक्रम
[-]
[भाग-3] “आवश्यक”- मूलसूत्र - १ (निर्युक्तिः + वृत्तिः) १
अध्ययनं [-], निर्युक्तिः [३१], भाष्यं [-] वि० भा० गाथा [ ५९९-६०० ], मूलं [- /गाथा - ] पूज्य आगमोद्धारकश्री संशोधिता मुनि दीपरत्नसागरेण संकलिता आगमसूत्र [४०] मूलसूत्र [१] आवश्यकनिर्युक्ति एवं मलयगिरिसूरिरचिता वृत्तिः
उपोद्घाते
॥ ५३ ॥
समयाः, विग्रहगत्यभावाच्चैतेषु त्रिष्वपि समयेष्वाहारकस्तत उत्पाद समय एव त्रिसमयाहारकः सूक्ष्मपनकजीवो, जघन्यावगाहनश्चासौ, ततस्तच्छरीरमानं जघन्यमवधिक्षेत्रं, तच्चायुक्तं, यतस्त्रिसमयाहारकस्येति विशेषणं पनकस्य, न तु मत्स्यस्य, नच मत्स्यायामप्रतर संहरणसमय पनकभवस्य सम्बन्धिनौ, किन्तु मत्स्यभवस्य तत उत्पादसमयादारभ्य त्रिसमयाहारकस्येति द्रष्टव्यं नान्यथा, एतावत्प्रमाणजघन्यक्षेत्रस्यावधिः तैजसभाषाप्रायोग्यवर्गणापान्तरालवर्त्तिं द्रव्यमालम्बते, 'तेयाभासादवाणमंतरा एत्थ लहइ पट्टवतो इतिवक्ष्यमाणवचनात् ॥ तदेवं जघन्यमवधेः क्षेत्रमुक्तम्, साम्प्रतमुत्कृष्टमभिधा
तुकाम आह
“सङ्घबहुअगणिजीवा निरंतरं जत्तियं भरिवंसु । खेत्तं सङ्घदिसागं परमोही खेत निदिट्ठो ॥ ३१ ॥" 'सवत्र हु' इति, यत ऊर्द्धमन्य एकोऽपि जीवो न कदा चनापि प्राप्यते ते सर्वमहवः, सर्वबहवश्च तेऽग्निजीवाः सूक्ष्मबादररूपाः सर्वबह झिजीवाः, कदा सर्ववह्नग्निजीवा इति चेत्, उच्यते, यदा सर्वासु कर्मभूमिषु निर्व्याघातं अनिकायसमारम्भकाः सर्वबहवो मनुष्याः, ते च प्रायोऽजितस्वामितीर्थकरकाले प्राप्यन्ते यदा चोत्कृष्टपदवर्तिनः सूक्ष्मानलजीवास्तदा सर्वबहनिजीवपरिमाणं, उक्तं च-अधाधाए सवासु कम्मभूमीसु जं तदारंभा । सबबहवो मणुस्सा, होन्तऽ जियजिणिंद| कालंमि ॥ १ ॥ उक्कोसया य सुहुमा जया तथा सबबहुगमगणीणं । परिमाण” मिति, (वि. ५९९ - ६०० ) 'निरन्तर' मिति क्रिया- ॥ ५३ ॥ | विशेषणं, यावद् - यावत्परिमाणं क्षेत्रं 'भृतवन्तो' व्याप्तवन्तः, किमुक्तं भवति । -नैरन्तर्येण विशिष्टसूचीरचनया यावळ्यासवन्तः, व्याप्तवन्त इति भूतकालनिर्देश' अजितस्वामिकाल एव च प्रायः सर्वबहवोऽनलजीवा अस्यामवसर्पिण्यां भवन्ति
Fate & Personal Use Only
अवरुत्कृष्टक्षेत्र
३१
128~
www.janelibrary.or
