________________
आगम
(४०)
[भाग-3] "आवश्यक'- मूलसूत्र-१ (नियुक्ति:+वृत्ति:) १
अध्ययनं H, नियुक्ति: [१९], भाष्यं H, वि०भा०गाथा [४५३], मूलं - गाथा-] पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधिता मुनि दीपरत्नसागरेण संकलिता आगमसूत्र [४०] मूलसूत्र [१] आवश्यकनियुक्ति एवं मलयगिरिसूरिरचिता वृत्ति: ।
प्रत
सूत्रांक
दीप अनुक्रम
शक्तिस्तस्माचतुर्दशविनिक्षेप, निक्षेपणं निक्षेपो नामादिन्यासः चतुर्दशविश्वासौ निक्षेपश्च चतुर्दशविघनिक्षेपः तं, 'श्रुतज्ञाने' श्रुतज्ञानविषयं, पशब्दात् श्रुताज्ञानविषयमपिशव्दादुभयविषयं च, तत् श्रुतज्ञाने-सम्यक्श्रुते श्रुताज्ञाने-असंझिमिध्या ते उभय श्रुते-दर्शनविशेषपरिमहादक्षरानक्षरादिरूपे वक्ष्ये-अभिधास्ये, उकंच-नाणंमि सुए चोइसविहं चसहेण तहय अन्नाणे । अविसदेणुभयमिवि किंचि जहासंभव वोच्छ॥१॥" (वि०४५१) सम्पति चतुर्दशविधश्रुतनिक्षेपस्वरूपोपदर्शनार्थमाह_ "अक्सर सण्णी सम्म साईयं खलु सपञ्जवसियं च । गमियं अंगपविढे सत्सवि एएसपटिवक्खा ॥१९॥" ___ अक्षरादीनि सप्त द्वाराणि अनवरादिप्रतिपक्षसहितानि चतुर्दश भवन्ति, सर्वत्र च 'सूचनात् सूत्र'मितिकृत्वा श्रुतशब्दो
द्रष्टव्यः, अक्षर श्रुतमनधरश्रुतमित्यादि, तत्र अक्षरमिति 'क्षर सञ्चलने न क्षरतीत्यक्षरं, तच्च ज्ञानं-चेतना, न खल्विदम|नुपयोगेऽपि प्रच्यवते ततोऽक्षरमिति भावः, इत्थंभूतभावाक्षरकारणत्वादकारादिकमप्यक्षरमभिधीयते, कारणे कार्योंपचारात्, अथवा अर्थान् भरति न च वयमुपयातीत्यक्षरं, तच्च समासतस्त्रिविधं, तद्यथा-संज्ञाक्षर ब्यञ्जनाक्षरं लब्ध्यक्षरं चेति, तत्र संज्ञाक्षरमक्षराकारविशेषः, यथा घटिकासंस्थानो धकारः, कुरुटिसंस्थानश्चकार इत्यादि, तच बाहयादिलिपीविधानादनेकविध, तथा व्यञ्जनाक्षरं-व्यज्यतेऽनेनार्थः प्रदीपेनेव घट इति व्यञ्जनं, व्यञ्जनं च तदक्षरं व्यञ्जना-14
बरं, तोह सर्वमेव भाष्यमाणमकारादि हकारान्त, अर्धाभिव्यञ्जकत्वात् , तथा योऽक्षरोपलम्भस्तल्लन्ध्यक्षरं, तच्च इन्द्रिदिममनोनिमित्तं श्रुतमन्यानुसारि ज्ञानं तदावरणक्षयोपशमो वा, सत्र संज्ञाक्षरं व्यञ्जनावरं च द्रव्यावर, श्रुतज्ञानाख्य
Maijaahelibrary.oros
~113~
