________________
आगम
(४०)
[भाग-3] “आवश्यक - मूलसूत्र-१ (नियुक्ति:+वृत्तिः ) १ अध्ययनं , नियुक्ति: [१३-१५], भाष्यं , विभा गाथा [४१५-४१८,४२०], मूलं - /गाथा-] पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधिता मुनि दीपरत्नसागरेण संकलिता आगमसूत्र [४०] मूलसूत्र [१] आवश्यकनियुक्ति एवं मलयगिरिसूरिरचिता वृत्ति:
प्रत सूत्रांक
H
दीप
18/नारंभेश्चिय दीसह न सिवादद्धाइ दीसइ तदंते । इय न सवणाइकाले नाणं जुत्तं तदतमि ॥३॥ (४१५-६-७ वि०) एवमुक्ते।
निश्चयनय आह-नाजातं खलु जायते किश्चिदपि, अभावत्वात्, खपुष्पवद्, विपक्षे बाधकं प्रमाण खरविषाणादेरप्युत्पत्तिप्रसकशोऽजातत्वाविशेषाद्, आह च भाष्यकृत्-"निच्छइओ नाजाय जायभावत्ततो खपुष्पं व । अह व अजायं जायइ जायड
तो खरविसाणंपि ॥१॥ (४१८ वि०)" योऽपि कृतत्वाविशेषात् सदाकरणप्रसङ्ग इति दोष आपादितः स इतरत्रापि समानः,8
तथाहि-यद्यसत् क्रियते तर्हि नित्यमेव क्रियतामसत्त्वाविशेषात्, न च वाच्यं कार्योत्पत्तौ विरमणभावात् सदाकरणाशाप्रसङ्ग इति, कार्यस्यैवोत्पत्ययोगात्, खरविषाणस्येवात्यन्तासत उत्पादयितुमशक्यत्वात् , तथा च सति क्रियाया अपि
वैफल्यं, क्रियाफलस्य कार्योत्पादस्यासम्भवात् , यदप्युक्तं 'सर्वमपि कार्य घटादि पूर्वमभूतं भवत् दृश्यते, नतु| भूतमपि, तदप्यसम्यक्, अभूतं हि यदि भवत् दृश्यते तर्हि खरविषाणमपि कि नोपलभ्यते !, प्रागसत्वाविशेषात् , यदष्यवादीत् 'क्रियाकालनिष्ठाकालयोरभेदस्याभावादिति, तदप्यश्लील, क्रियाकालनिष्ठाकालयोरभेदस्य व्यवस्थितत्वात् | अन्यथा कार्यकाले न क्रियाभाव इति क्रियाया अभावाविशेषात् पूर्ववत् कार्यानुत्पत्तिप्रसङ्गा, एवं च यदुध्यते 'प्रत्यक्षत एव घटादिक्रियाकालस्य दीर्घतयोपलभ्यमानत्वादिति तद् बालिशजल्पितं, प्रतिसमयं ह्यन्यत् अन्यत् कार्यमुपजायते,
तथाहि-शिवकोऽन्यत्कार्यमन्यतमत् स्थासोऽन्यत् कुशूल इत्यादि, ततो यदि परस्परविलक्षणानां प्रतिसमयान्यान्योत्प-12 हद्यमानकार्याणां दीर्घः क्रियाकालो दृश्यते ततो घटस्य किमायातं ?, नहि शेपकार्य क्रियाकालो घटकार्य क्रियाकालः, उक्कं च
"पइसमउप्पण्णाणं परोप्परविलक्खणाण सुबहूणं । दीहो किरियाकालो जइ दोसइ किं च (घ) कुंभस्स! ॥१(५२०वि०)" यद
अनुक्रम
KAMANAKAM++:
antibrary arg
~103
