________________
आगम
(४४)
[भाग-३८] “नन्दी”- चूलिकासूत्र-१ (मूलं+वृत्ति:)
.......... मूलं [३५-३६]/गाथा ||७४...|| ........... पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधित: मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र[४४] चूलिकासूत्र[१] नन्दीसूत्र मूलं एवं मलयगिरिसूरिरचिता वृत्ति:
प्रत
सूत्रांक [३५-३६]
०.
SAXIम्र.३६
दीप अनुक्रम [११९-१२०]
किन्तु प्रथमत एव शब्दापायज्ञानमुपजायते, सूत्रेऽपि चाव्यक्तमिति शब्दविशेषणं कृतं, ततोऽयमों व्याख्येयः
प्रतिबोधकअव्यक्तम्-अनवधारितशासशाादिविशेषं शब्दं शृणुयादिति, इदं च व्याख्यानमुत्तरसूत्रमपि संवादयति-'तेण STETसहोत्ति उग्गहिए' तेन-प्रमात्रा शब्द इत्यवगृहीतं, 'नो चेवणं जाणइ के बेस सद्दाई' न पुनरेवं जानाति-का मलकएप शब्दः शाङ्ख शाह इति वा ?, शब्द इत्यत्रादिशब्दाद्रसादिप्वप्पयमेव न्याय इति ज्ञापयति, तत ईहां प्रविशति दृष्टान्तश्च इत्यादि सर्व सम्बद्धमेव, तदेतदयुक्तं, सम्यग् वस्तुतत्त्वापरिज्ञानात् , इह हि यत्किमपि यस्तु निश्चीयते तत्समीहा
पूर्वकम् , अनीहितस्य सम्यग निश्चितत्वायोगात् , न खलु प्रथमाक्षिसन्निपाते सत्यधूमदर्शनेऽपि यावत् किमयं धूमः? पाकिंवा मसकवर्त्तिरिति विमृश्य धूमगतकण्ठक्षणनकालीकरणसोष्मतादिधर्मदर्शनात् सम्यग्धूमत्वेन न विनिचिनोति।
तावत् स धूमो निश्चितो भवति, अनिवर्तितशङ्कतया तस्य सम्यग निश्चितत्वायोगात् , तस्मादवश्यं यो वस्तुविशेषनिश्चयः स ईहापूर्वकः, शब्दोऽयमिति च निश्चयो वस्तुविशेषनिश्चयो, रूपादिव्यवच्छेदात् , ततोऽवश्यमितः पूर्वमीहया भवितव्यं, इहा च प्रथमतः सामान्यरूपेणावगृहीते भवति, नानवगृहीते, न खलु सर्वथा निरालम्बनमीहन कापि भवदुपलभ्यते, न चानुपलभ्यमानं प्रतिपतुं शक्कमः, सर्वस्या अपि प्रेक्षावता प्रतिपत्तेः प्रमाणमूलत्वाद्, अन्यथा प्रेक्षावत्ताक्षितिप्रसक्तः, तस्मादीहायाःप्रागवग्रहोऽपि नियमाप्रतिपत्तव्यः, अमुमेवार्थ भाष्यकारोऽपि द्रढयति-"ईहिं-18
१ देखते नाहीतं हायवे नानीहितं न चाज्ञातम् । पार्यते तद्वस्तु तेन कमोऽवप्रहादिकः ॥१॥
~372~
