________________
आगम
(४३)
प्रत
सूत्रांक
॥१४॥
दीप अनुक्रम [१७४]
उत्तराध्य.
बृहद्वृत्तिः
॥ २६८ ॥
[भाग-३६] “उत्तराध्ययनानि ” - मूलसूत्र - ४ ( मूलं+निर्युक्तिः+वृत्तिः) मूलं [-] / गाथा ||१४|| निर्युक्तिः [२४३...]
अध्ययनं [६],
पहिया उमायाय, नावकैखे कथाइवि । पुष्वकम्मकखपट्टाए, इमं देहमुदाहरे ।। १४ ।। व्याख्या- 'वहिय'त्ति वहिः कोऽर्थः १ - बहिर्भूतं भवादिति गम्यते, ऊर्ध्वं सर्वोपरिस्थितम् अर्थान्मोक्षमादायगृहीत्वा मयैतदर्थं यतितव्यमिति निश्चित्य बुद्धया सम्प्रधार्येतियावत्, अथवा बहिः - आत्मनो बहिर्भूतं धनधान्यादि ऊर्ध्वम् - अपवर्गमादाय गृहीत्वा, हेयत्वेनोपादेयतया च ज्ञात्वेतियावत्, 'नावकाङ्क्षेत्' विषयादिकं नाभिलषेत्, न क्वचिदभिध्यमं कुर्वीतेति तात्पर्य, 'कदाचिदपि' उपसर्गपरीपाकुलित तायामपि, आस्तामन्यदा, एवं सति शरीरधारणमध्ययुक्तमेव, एतद्धारणे सत्याकाङ्क्षासम्भवात् तस्यापि चात्मनो वहिर्भूतत्वात् अत आह— पुबेत्याद्यर्द्ध, पूर्व-पूर्वकालभावि तच्च तत्कर्म च पूर्वकर्म तस्य क्षयः तदर्थमिमं प्रत्यक्षं 'देह' शरीरं 'समुद्धरेद्' उचिताहारादिभोगतः परिपालयेत् तद्धारणस्य विशुद्धिहेतुत्वात्, तत्पाते हि भवान्तरोत्पत्तावविरतिरपि स्यात्, उक्तं च- "सर्वत्थ संजमं संजमाती अप्पाणमेव रक्खेजा । मुच्चति अतिवायातो पुणो विसोही ण याविरती ॥ १ ॥" ततः शरीरोद्धरणमपि निरभिष्वङ्गतयैव विधेयमिति सूत्रार्थः ॥ यथा च देहपालनेऽपि नाभिष्वङ्गसम्भवः तथा दर्शयितुमाह
विविध कम्मणो हेड, कालकंखी परिव्वए । मायं पिंडस्स पाणस्स, कई लडूण भक्खए ।। १५ ।। व्याख्या -- विविच्य' पृथकृत्य 'कर्म्मणो' ज्ञानावरणादेः 'हेतुम्' उपादानकारणं मिथ्यात्वाविरत्यादि, कालम् - १ सर्वत्र संयमं संयमादात्मानमेव रक्षेत् । मुच्यतेऽविपातात् पुनर्विशुद्धिर्न चाविरतिः ॥ १ ॥
Education intemational
For Parsons Privat
क्षुल्लकनि
ग्रन्थीयम्.
~38~
॥२६८॥
पूज्य आगमोद्धारकश्री संशोधितः मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित.. आगमसूत्र [४३] मूलसूत्र [४] उत्तराध्ययनानि मूलं एवं शान्तिसूरिविरचिता वृत्तिः
