________________
आगम (४३)
[भाग-३६] “उत्तराध्ययनानि”- मूलसूत्र-४ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्तिः )
अध्ययनं [६], मूलं [-1 / गाथा ||१२|| नियुक्ति: [२४३...]
प्रत सूत्रांक ||१२||
विदित्वा दुःखाद्विमुक्तिरितिवादिन एवेति भावः, 'ते' इति ये अप्रत्याख्याय पापमित्यादिवादिनो 'दुःखसम्भवाः' ४ाइहान्यजन्मनि च दुःखभाजनं इति सूत्रार्थः । यथा चैते दुःखभाजनं तथा दर्शयन्नपदेशसर्वखमाह
आवण्णा दीहमदाणं, संसारमि अणंतए । तम्हा सबदिसं पस्सं, अप्पमत्तो परिव्वए ॥१३॥ व्याख्या-'आपन्नाः' प्राप्ताः 'दीर्घम्' अनाद्यनन्तमध्वानमिवाध्यानम्-उत्पत्तिप्रलयरूपं, अन्यान्यभवभ्रमणेनै-| कत्रावस्थितेरभावात् , क?-'संसारे' नरकादिगतिचतुष्टयात्मके 'अनन्तके' अविद्यमानान्ते, अपर्यवसितानन्तका|यिकाद्युपलक्षितत्वेनेति गर्भः, 'तम्ह'त्ति यस्मादेवमेते मुक्तिपरिपन्थिनो दुःखसम्भवाः तस्मात् 'सबदिसं'ति सर्वदि
श:-प्रस्तावादशेषभावदिशः, ताश्च पृथिव्याद्यष्टादशभेदाः, उक्तं च-पुढवि जलजलणवाया मूला खंधग्गपोरवीया य । |बितिचउपणिदितिरिया यणारया देवसंघाया ॥१॥ संम्मुच्छिमकम्माकम्मभूमिगणरा तहंतरद्दीवा। भावदिसा दिस्सइ जं संसारी णियममेयाहि ॥२॥” 'पश्यन् ' अवलोकयन् 'अप्रमत्तः' प्रमादविरहितः, यथैषामेकेन्द्रियादीनां विराधना न भवति तथा 'परिव्रजेः' संयमाध्वनि यायाः, यद्वा-संसारापन्नानां सर्वदिशः पश्य, दृष्ट्वा चाप्रमत्तो-निद्रा-8 दिप्रमादपरिहारतो यथतासु न पर्यटसि तथा परिव्रजेःसुशिष्येति सूत्रार्थः ॥ यथा चाप्रमत्तेन परिवजितव्यं तथा ४ | दर्शयितुमाह
१ पृथ्वी जलज्वलनवाता मूलानि स्कन्धाप्रपर्वबीजानि च । द्वित्रिचतुष्पञ्चेन्द्रियतिर्यशश्च नारका देवसंघाताः ॥१॥ संमूछिमकर्माकर्मभू| मिगनरास्तथाऽऽन्तरद्वीपाः । भावदिशः दिश्यते यत्संसारी नियमादेताभिः ॥२॥
दीप
अनुक्रम [१७२]
पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधित: मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र[४३), मूलसूत्र[४] उत्तराध्ययनानि मूलं एवं शान्तिसूरिविरचिता वृत्ति:
~37~
