________________
आगम
[भाग-३६] “उत्तराध्ययनानि”- मूलसूत्र-४ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्तिः )
अध्ययनं [१०], मूलं [-1 / गाथा ||४|| नियुक्ति: [३०९...]
(४३)
मध्ययनं.
प्रत
सूत्रांक
||४||
उत्तराध्य.
भवो' जन्म 'चिरकालेनापि' प्रभूतकालेनापि, आस्तामल्पकालेनेसपिशब्दार्थः, 'सर्वप्राणिनां सर्वेषामपि जीवाना, दुमपत्रकबृहद्धत्तिः । न तु युक्तिगमनं प्रति भव्यानामिय केषाञ्चित् मनुजभवावाप्ति प्रति सुलभत्वविशेषोऽस्ति, किमेवमत आह
'गाढा' विनाशयितुमशक्यतया दृढाः 'च' इति यस्मात्, 'विपाककम्मुणोति विपाका:-उदयाः कर्मणां-मनुष्यग॥३३५॥
तिविधातिप्रकृतिरूपाणां, यत एवमतः समयमपि गौतम ! मा प्रमादीरिति सूत्रार्थः।। कथं पुनर्मनुजत्वं दुर्लभं, यहा है यदुक्तं 'सर्वप्राणिनां दुर्लभ मनुजत्व'मिति, तत्र एकेन्द्रियादिप्राणिनां तदुर्लभत्वं दर्शयितुकामः कायस्थितिमाह
पुढवीकायमइगओ उक्कोसं जीवो य संवसे । कालं संखातीयं समयं गोयममा पमायए ॥५॥ | आउकायम॥६॥ तेउक्काय॥७॥ वाउकाय० ॥८॥वणस्सहकाय उकोसं० । कालमर्णतदुरंतं समयं०९/४।
इंदिघकाय उक्को । कालं संखिजसणियं समय० ॥१०॥ तेइंदिय०॥ ११॥ चरिंदियः॥१२॥ पंचिंदियकायमइगओ उकोसं० । सत्तभवग्गहणे समय० ॥१३॥ देवे गरए य गओ, उकोस । एकेकभवग्गहणे, समय॥१४॥
व्याख्या-पृथ्वी-कठिनरूपा सैव कायः-शरीरं पृथ्वीकायस्तमतिशयेन मृत्वा २ तदुत्पत्तिलक्षणेन गतः-प्राप्तः ॥३५॥ अतिगतः, 'उकोसं ति उत्कर्षतो 'जीवः' प्राणी 'तुः' पूरणे 'संवसेत् तद्रूपतयैवावतिष्ठत 'कालं' सङ्ख्यातीतं, असङ्ख्य-12 मित्यर्थः, यत एवमतः समयमपि गौतम! मा प्रमादीरिति । एवमपकायतेजस्कायवायुकायसूत्रत्रयमपि व्याख्येयं,
दीप
अनुक्रम [२९४]
SamEducation intimatana
पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधित: मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र[४३), मूलसूत्र[४] उत्तराध्ययनानि मूलं एवं शान्तिसूरिविरचिता वृत्ति:
~171
