________________
आगम (०३)
[भाग-6] "स्थान" - अंगसूत्र-३ (मूलं+वृत्ति:)
स्थान [६], उद्देशक [-], मूलं [४९८]
प्रत
सूत्रांक [४९८]
तोऽपि त्रसस्थावरवदिति, तथा जीवा:-कर्मसु ज्ञानावरणादिषु प्रतिष्ठिताः, प्रायस्तद्विरहितानां तेषामभाषादिति । अनन्तरं कर्मप्रतिष्ठिता जीवा उक्ताः, तेषां च दिक्ष्वेव गत्यादयो भवन्तीति दिशस्तासु गत्यादींश्च प्ररूपयन्नाह
छदिसाओ पं० सं०-पातीणा पडीणा वाहिणा उतीणा उड्डा अधा, कहिं दिसाहिं जीवाणं गती पवत्तति, सं०-पाणाते जाव अधाते १ एवमागई २ वर्कती ३ आहारे ४ वुड़ी ५ निबुड़ी ६ विगुष्यणा ७ गतिपरिताते ८ समुपाते ९ कालसंजोगे १० दसणाभिगमे ११ णाणामिगमे १२ जीवाभिगमे १३ अजीवाभिगमे १४, एवं पंचिदियतिरिक्खजोणिवाणवि मणुस्साणवि (सू०४९९) छहिं ठाणेहि समणे निगंथे आहारमाहारमाणे णातिकमति, तंयणवेवायचे ईरिवटाए य संजभट्टाए । तह पाणवत्तियाए लट्ठ पुण धम्मचिंताए ॥१|| छहिं ठाणेहि समणे निगथे आहारं योछिदमाणे
णातिक्रमति, त०-आतंके उवसग्गे तितिक्षणे बंभचेरगुत्तीते। पाणियातवहे सरीरखुल्छेयणढाए ॥१॥' (सू०५००) 'छदिसाओ' इत्यादि सूत्रकदम्बक, इदं च त्रिस्थानक एवं व्याख्यातं, तथापि किश्चिदुच्यते-प्राचीना-पूर्वा प्रतीचीना-पश्चिमा दक्षिणा-प्रतीता उदीचीना-उत्तरा ऊर्द्धमधश्चेति प्रतीते, विदिशो न दिशो विदित्वादेवेति पडेवोक्ता, अथवा एभिरेव जीवानां वक्ष्यमाणा गतिप्रभृतयः पदार्थाः प्रायः प्रवर्तन्ते, पदस्थानकानुरोधेन वा विदिशो न विव|क्षिता इति षडेव दिश उक्ता इति । पद्भिर्दिग्भिर्जीवानां गतिः-उत्पत्तिस्थानगमनं प्रवर्तते, अनुश्रेणिगमनात्तेषामित्येवमेतानि चतुर्दश सूत्राणि नेयानि, नवरं गतिरागतिश्च प्रज्ञापकस्थानापेक्षिण्यौ प्रसिद्धे एव, व्युत्क्रान्ति:-उसत्तिस्थानप्रा
१ रुचकतिदिगपेक्षयाऽप्रवृत्तावपि प्रधापकादिविदिगपेक्षया गयादीनां प्रातः षट्स्थानकेल्यादि.
दीप अनुक्रम [५४३]
Et
पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधित: मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित....आगमसूत्र - [३], अंग सूत्र - [०३] "स्थान" मूलं एवं अभयदेवसूरि-रचित वृत्ति:
-~150