________________
૧૪ ]
કિદ્ધારક, ત્યાગમૂર્તિ
કચ્છજકીય
મ
પામેલા બિરાજતા અને
તેની સરાડવા ગામ ધણું બળ પામેલા પથ કરેલ પરથી
આશ્રય મહારાવ ખેંગારજીને મળ્યું ન હોત તે તેઓ સમગ્ર કચ્છ ઉપર જાડેજા વંશની એકસૂત્રી સત્તા સ્થાપી શકત કે કેમ એ શંકા છે. ખેંગારજીના ધર્મગુરુ તરીકે એમની કીતિ કચ્છના રાજકીય ઇતિહાસમાં પણ અવિચળ રહેશે. કચ્છમાં જાગેલી રાજકીય ઉથલપાથલને લીધે ખેંગારજીને કચ્છમાંથી છૂપાતા ભાગવું પડેલું જામ રાવળે તેમને પીછો કરેલ. પરંતુ ગોરજીની સહાયથી તેઓ ઘણું બળ પામેલા. ખેંગારજી ભીખારીના વેશે ચરાડવા ગામ, જ્યાં માણેકમેરજી બિરાજતા હતા, તેની સીમમાં હતા ત્યારે તેમના સામુદ્રિક લક્ષણો જોઈને ગોરજી બેલી ઉઠેલા કે “આ બાળક રાજવંશી લાગે છે. તે ચકવતિ રાજા થશે. પ્રથમ તે છછરબૂટા, જેના આશરે ખેંગારજી અને તેમના ભાઈ નાશી છૂટેલા, તેને શંકા જતાં તેણે તલવાર ખેંચેલી. પરંતુ ગરજીએ ભવિષ્ય–વાણી ઉચ્ચારી કે –“આ ભવિષ્ય જે ખાટું પડે તે મારી બધી વિદ્યાઓ
ટી.” ગોરજી તેમને પોતાની પિશાળમાં તેડી ગયા અને ચમત્કારિક સાંગ બક્ષિસમાં આપીને કહ્યું કે “આ સાંગ વડે તમે ઘણું મહાન કાર્યો કરશે.” એમની ભવિષ્યવાણી ફળી. ખેંગારજી ગચ્છની રાજગાદી મેળવવા ભાગ્યશાળી થયા. તેમણે ગરજીને ભૂજમાં તેડાવીને રાજગુરુ તરીકે સ્થાપ્યા અને ભૂજમાં મોટી પિશાળ બંધાવી આપીને ઘણી જાગીર આપી.
માણેક મેરજીના વ્યક્તિગત જીવન વિશે ઝાઝું કાંઈ જાણું શકાતું નથી. તેમના શિષ્યોના નામની પાછળ “મેરજી” પ્રત્યય આવતો હેઈને તેઓ મેરશાખાના હશે. અંચલગચ્છના ઇતિહાસમાં માણેકમેરજી સુવર્ણ પૃષ્ઠ પૂરું પાડી ગયા છે. તેમણે કચ્છના મહારાવના ધર્મગુરુ તરીકે સર્વોચ્ચ સ્થાન પ્રાપ્ત કરેલું,
જે દ્વારા તેઓ જૈન ધર્મના સિદ્ધાન્તોને કચ્છમાં પ્રચાર કરShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
