________________
શ્રી મેરુતુંગસૂરિ નાગર–જૈનેનું અસ્તિત્વ રહ્યું નથી. કિન્તુ ઉત્કીર્ણ લેખે તેઓએ એક વખતે જૈન-ધર્મ અંગીકાર કરે તેની સાક્ષી પૂરી પાડે છે.
વિ. સં. ૧૪૬૯ ના ફાગણ વદ ૨ ને શનિવારે નાગર જ્ઞાતિના અલિયાણ ગેત્રના શ્રેષ્ઠી કર્માના પુત્ર પુગે સૂરિના ઉપદેશથી શ્રી શાંતિનાથ જિનબિંબ ભરાવીને તેની પ્રતિષ્ઠા કરાવેલી. એ ધાતુમૂતિ આજે ઉપલબ્ધ છે. એટલે વિ. સં. ૧૪૬૯ પહેલાં નાગર પ્રતિબંધને પ્રસંગ બન્યું હશે. એ પછી નાગરેએ ભરાવેલાં જિનબિંબના અનેક લેખે મળે છે.
વિ. સં. ૧૪૪૫ માં ચરિત્રનાયક પાટણ પધાર્યા. તે વખતે સંઘે તેમના ગચ્છનાયકપદનું શુભ મુહૂર્ત નક્કી કર્યું. મહિનાઓ પહેલાં જ ઉત્સવને હર્ષપૂર્વક પ્રારંભ કરવામાં આવ્યું. તારણેયુક્ત સુશોભિત વિશાળ મંડપ તૈયાર કરવામાં આવ્યો. વિવિધ પ્રકારનાં નૃત્ય–વાજિત્રેના ઇવનિથી આખુ નગર ગુજાયમાન થઈ ગયું. એશવાલ વંશના શ્રેષ્ઠી રામદેવને ભાઈ ખીમાગીરે ઉત્સવ કર્યો. ફાગણ વદ ૧૧ ને દિવસે મેરૂતુંગસૂરિને ગરછનાયક-પદ પ્રદાન કરીને ગચ્છ–ધુરા સોંપવામાં આવી. શ્રેષ્ઠી સંગ્રામસિહે પદઠવણ કરીને વૈભવ સફળ કર્યો. એ પ્રસંગે રત્નશેખરને આચાર્ય–પદે સ્થાપવામાં આવ્યા. સંઘપતિ નરપાલના સાંનિધ્યથી સમગ્ર મહોત્સવ નિર્વિધનતાથી સંપન્ન થયા.
ભગ્રંથમાં ઉલ્લેખ છે કે એક વાર મેરૂતુંગસૂરિ ખંભાતમાં ચાતુર્માસ હતા ત્યારે ચકકેસરીદેવી તેમને વંદન કરવા આવ્યાં. દેવીએ ગુરુને કહ્યું કે આજથી એકવીશમે દિવસે દિલ્હી પર મેગલે હë કરીને ઉપદ્રવ કરશે માટે તમારા
ઉપાધ્યાયજી જેઓ હાલ દિલ્હીમાં છે તેમને તેડાવી લેવા. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
