________________
મલિક આસદે ચાંપાનેરના મુલકમાં લૂંટ કરી હતી. રાવળ જેસિંગે તેને હરાવી મારી નાખ્યું હતું.'
મહમૂદ બેગડાએ તેનું વેર લેવા વડેદરે ફેજ મેકલી હતી. રાવળે માળવાના સુલતાન ગ્યાસુદ્દીનની મદદ માગી હતી.
૧ આ જયસિંહ પતાઈ રાવળ નામથી ઓળખાતું હતું, તેના અને મહમ્મદ બેગડાના સમયથી ચાંપાનેર અને પાવાગઢ બહુ પ્રસિદ્ધિમાં આવ્યું છે અને તે સંબંધમાં અનેક દંતકથાઓ પ્રચલિત થઈ છે. ફાર્બસ સાહેબની રાસમાળામાં તથા તેવાં બીજાં અનેક ઐ. પુસ્તકમાં એ સંબંધમાં કેટલુંક લખાયેલું મળી આવે છે.
મરાઠી ભાષામાં રચાયેલ “પાવાગઢચા પિવાડા' સયાજી સાહિત્યમાલા [ પુ. ૯૪] માં બડોવાયેં મરાઠી સાહિત્ય[ પૃ. ૧૬ થી થી ૧૮ ] માં પ્રકટ થયેલ છે.
પ્રસિદ્ધ નવલકથાકાર રા. નારાયણ વિ. ઠક્કરે રચેલ “ભદ્રકાળી અથવા પાવાગઢને પ્રલય” [ ગુજરાતી પત્રની ૧૯૬૮ ની ભેટ ] નવલકથા સાથે પરિશિષ્ટ પૃ. ૨૪૩ થી ૨૬૨ માં ચાંપાનેરના ખંડિયેર અને પાવાગઢ નામને રા. નટવરલાલ ઈ. દેશાઈ બી. એ. એ લખેલ લેખ પ્રકટ થઈ ગયા છે.
શ્રીયુત રમણલાલ વ. દેશાઈએ રચેલ “પાવાગઢ” બુક સયાજી બાલજ્ઞાનમાલા પુ. ૭ માં પ્રકાશિત થયેલ છે.
રા. ધીરજલાલ કે. શાહે “પાવાગઢને પ્રવાસ' પ્રકટ કરેલ છે.
લે. જગજીવનદાસ દયાળજી મોદીએ લખેલ વડોદરાના વૈભવ (સયાજી બાલજ્ઞાનમાળા પુ. ૨૭)માં જણાવ્યું છે કે –
પાવાગઢના ડુંગર ઉપરનું () ચાંપાનેર શહેર ટૂટીને વડોદરા વસેલું () હેવાથી વડેદરાના ઘણું લોકે દરવર્ષે કાળકામાતાનાં દર્શન કરવા પાવાગઢ જાય છે. ” ત્યાં “ જતાં બાર ને આવતાં
અઢાર” કહેવત ટાંકી છે. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Suratww.umaragyanbhandar.com
