Page Text
________________
વિયા કા વિજય-સંદેશ
૩૫ છેડ દેના પડા ઔર ગંજ મેં સ્ત્રી-ઔષધાલય બોલ કર ઉસી સ્થાન મેં એકાગ્ર ચિત્ત સે અપની બહાઁ કી સેવા કરના પ્રારંભ કર દિયા. કુછ દિને તક ગંજ મેં હી ચિકિત્સાકાર્ય ચલતા રહો; પરંતુ સન ૧૯૨૬ ઈસ્વી મેં શ્રીમાન લાલા ઈશ્વરદાસજી મેનેજિંગ ડાઈરેકટર યુ. પી. ગ્લાસ વર્કસ લિ૦ બહઈ કે અનુરોધ સે ઇન્હ બહmઈ મેં આ કર ચિકિત્સા કા કાર્ય કરના ' સે આપ બહોઇ મેં હી રહ કર દીન-હીના બહને કી સેવા બિનામૂલ્ય હી કિયા કરતી હં. ભગવાન આપકો દીર્ધાયુ પ્રદાન કરે જિસસે કિ સમાજ-પીડિત મહિલા-સમાજ કી ઉન્નતિ હે.
( “મનારમા”ના એક અંકમાંના સંપાદકીય વક્તવ્યમાંથી)
१३-'विजया' का विजय-संदेश
રામનવમી, કૃષ્ણાષ્ટમી ઔર વિજયાદશમી (દશહરા) કે હાર ઇસ બાત કે પ્રમાણુ હૈ, કિ વીરપૂજા ભારતીય કા–હિંદૂઓ કા એક ધાર્મિક કૃત્ય હૈ. વીર પુરુષો કી યાદગાર મેં મનાય જાનેવાલે ત્યોહાર કે હિંદૂ-લોગ ધાર્મિક કર્યો કે રૂપ મેં મનાતે હૈ. ઉસ દિન કે વિશેષ ઉપવાસ, નાન, સંધ્યા, પૂજન વગેરઃ કૃત્ય હમારે કથન કે સાક્ષી હૈ. ઈન હારોં કી ધાર્મિકતા ઈતની બઢ ગઈ હૈ, સિર્વસાધારણ જનતા ઉનકે ઈતિહાસિક સ્વરૂપ કે બિલકુલ ભૂલ ગઈ હૈ ઔર ઇસી લિયે ઈન ત્યોહારે કે બડી શ્રદ્ધા, પ્રેમ એવં નિકા કે સાથ મનાતે હુએ ભી હમ ઉનસે ઉચિત શિક્ષા પ્રહણ નહીં કર સકતે હૈં; એવં જબ તક ઇસ રૂપ મેં યે હાર મનાયે જાતે રહેંગે, તબ તક હમ કુછ શિક્ષા ગ્રહણ કર ભી નહીં સકતે. હમારા ધર્મ-કર્મ, હમારે રીતિ-રિવાજ, હમારી પરંપરા ઔર હમારી મર્યાદા ઈત્યાદિ સબ ઐસી બન ગઈ હૈ, જિનકે અલ સે કોઈ વાસ્તા હી નહીં રહ ગયા હૈ. જહાં અકલ યા બુદ્ધિ કા તિરસ્કાર યા બહિષ્કાર હોતા હૈ, વહાં શિક્ષા કિસ પ્રકાર ઔર કર્યો કર ગ્રહણ કી જા સકતી હૈ ? બુદ્ધિ કા અભાવ હી સદસદ વિચારશક્તિ કા અભાવ હૈ ઔર જહાં ઐસા વિચાર યા વિવેક નહીં હૈ, વહાં સીખને-સીખાને કા તે નામ લેના હી વ્યર્થ છે. યહી કારણ હૈ, કિ હમારે વીર-પૂજા કે બડે બડે હાર ભી હમમેં કુછ વિશેષ સ્કૂતિ એવ ચેતન્ય પેદા નહીં કર સકતે. યદિ હમ ઉન ત્યારે કે એતિહાસિક ઘટનાઓ કે સ્મારક સમઝ કર મનાયું ઔર ઉન ઐતિહાસિક ઘટનાઓ પર કુછ ગંભીર વિચાર કરે, તે નિશ્ચય હી ઈન ત્યોહાર કા મનાના હમારી રગ-રગ મેં તેજ, વીર્ય, એજ, બલ ઔર સામર્થ્ય કા સંચાર કર દે. મૃતપ્રાય હિંદૂ-જાતિ બલશાલી, વૈભવશાલી ઔર શક્તિશાળી બન જાયે; પર નહીં, આજ તો યે હાર કેવલ રિવાજ કે તૌર પર મનાયે જાતે હૈ, પરંપરા પૂરી કી જાતી હૈ ઔર ધાર્મિક કૃત્ય કે સમાન ઇનકે કૃત્ય ભી કર લિયે જાતે હૈં.
ક્યા યહ ઉચિત હૈ? ક્યા ઇસ અવસ્થા કરી આગે ભી ઐસા હી બને રહને દેના ચાહિયે ? કયા ઇસ પ્રકાર હમ લોગ ત્યોહારે કી વાસ્તવિકતા કે તો નહીં મિટા રહે ઔર ઉનકે નિર્જીવ નહીં બની રહે ? ઈન પ્રશ્નો પર થોડા ગંભીર વિચાર હરએક હિંદૂ કે કરના ચાહિયે. યદિ વહ હમસે સહમત હે, તે ઉસકા કર્તવ્ય હૈ, કિ વહ ઇન હારે કે મનાને કી પ્રથા સે ઉપર ઉઠ કર ઉનકી ઐતિહાસિકતા અર્થાત વાસ્તવિકતા કે જાનને ઔર સમઝને કા યત્ન કરે. મર્યાદા પુરુષોત્તમ રામ ઔર ભગવાન કૃષ્ણ કે જબ મનુષ્યત્વ સે ઉપર (સુપર-હ્યુમન) માન લેતે હૈ, તબ હમ ઉનકે જીવન સે કુછ ભી નહીં સીખ સકતે; કિ ઉનકે તો સાક્ષાત ભગવાન યા ઉનકા અવતાર માન કર હમ અપનેકે ઉન તક પહુંચાને મેં સર્વથા અસમર્થ જાન કર જહાં કે તહાં પડે રહ જાતે હૈ; પર યદિ રામ ઔર કૃષ્ણ કો અપને સમય કે મહાત્મા ગાંધી ઔર રાષ્ટ્રાધાર તિલક સરીખે મહાપુરુષ માને કર ઉનકા આદર્શ હમ અપને સામને રખ સકે, તે હમ અપને લિયે ઉનકે જીવન સે ક્રાન્તિકારી સ્મૃતિ લે સકતે હૈં. યહી બાત હાર પર ભી લાગુ હોતી હૈ. ત્યોહારો કે ધાર્મિક કૃત્ય માનને પર વે કેવલ કેરી શ્રદ્ધા વ નિકા કે વિષય રહ જાતે હૈ, પર જબ ઉનકે
www.umaragyanbhandar.com
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
| SR No. | 034614 |
| Book Title | Shubh Sangraha Part 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhikshu Akhandanand |
| Publisher | Sastu Sahityavardhak Karyalay |
| Publication Year | 1930 |
| Total Pages | 400 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 22 MB |