Page Text
________________
હમારે અધિકાર બાલ-બ્રહ્મચારિણી પ્રચારિકા મૌજૂદ હૈ.
યહ તો હુઈ બૌદ્ધ ત્રિોં કી બાત. હિંદૂ દેવિયોં કી દશા પર ઇસકા કુછ ભી પ્રભાવ નહીં પડા. હાં, પાશ્ચાત્ય સભ્યતા કે સંઘર્ષ સે સ્ટિયોં કુછ હલચલ ઔર અશાંતિ કે ચિહન અવશ્ય દષ્ટિગોચર હોને લગે હૈ; પરંતુ યહ ભી વહીં, જહાં પરદે કા રિવાજ નહીં હૈ ઔર સ્ત્રિયાં મેં શિક્ષા કા પ્રચાર અચ્છા હૈ ગયા હૈ. હમારી પરદાનશીન બહાં કી તો દુનિયા હી દૂસરી હેતી હૈ. પરદે કી કુપ્રથા સે સ્ત્રિ કે સ્વાથ્ય પર જૈસા કુછ ઘાતક ઔર ભયાનક પ્રભાવ પડતા હૈ, વહ તે પડતા હી હૈ; પર ઉન્હેં ઉસકે કારણ માનસિક ઔર વ્યાવહારિક આદિ આવશ્યક જ્ઞાન કી ક્ષતિ ભી કમ નહીં હતી. સામાજિક ઔર સાર્વજનિક કાર્યો મેં ભાગ લેને કા અવસર હી બિલકુલ નહીં મિલતા. ઉનકા કાર્યક્ષેત્ર ઘર કી ચહાર દીવારી કે અંદર હી પરિમિત હૈ.
ઔર યહ ગૃહલક્ષ્મી કહલા કર ચાહે શોભા કી વસ્તુ ભલે હી બની રહે; પરંતુ યહ સ્વતંત્ર નહી, ઇસ છોટે સે ક્ષેત્ર મેં ભી યહ અપને પતિદેવ કે હી સર્વથા અધીન રહેગી.
પર યહ જે ભી હૈ, હમેં અપને ઘર મેં ભલી–બુરી જૈસી સ્વતંત્રતા પ્રાપ્ત હૈ ઉસકે લિયે કિસી વિશેષ અધિકાર કી આવશ્યકતા નહીં હૈ. ઘર કા કામ પારસ્પરિક પ્રેમ ઔર સદ્દભાવ સે ચલતા રહતા હૈ, પરંતુ ઘર કે બાહર સમાજ મેં કેવલ પ્રેમ સે કામ નહીં ચલ સકતા. યહાં ધન ઔર સ્વત્વ દેને કી અત્યંત આવશ્યકતા પડતી હૈં. સ્ત્રિય કે અગર ઘર કે બાહર સાર્વજનિક સેવા યા અન્ય કામે મેં ભાગ લેના હૈ સે ઉન્હેં આર્થિક સ્વતંત્રતા પ્રાપ્ત કરને કે લિયે સ્વાવલંબી બનના ચાહિયે. સોજિસ્ટ મતાભિલાષિર્ણ બને કે જબ ઘર સે બાહર દેશ-સેવા યા અધિકાર-પ્રાપ્તિ કે લિયે કામ કરના પડા તો ધનાભાવ કે કારણું ઉન્હેં માગ કમ બાધાર્યું નહીં પડી. ફિર ગરીબ દેશ કી ગરીબ સ્ત્રિ કે સંબંધ મેં તો કહના હી ક્યા હૈ?
મહાભારત કે પશ્ચાત દેશ મેં અનેક સુધારક ઉત્પન્ન હુએ ઔર દેશ કે ઉપકારાર્થ ઉન્હાને બડે—બડે કામ કિયે; પરંતુ સ્ત્રી જાતિ કે પતિત દશા સે ઉઠાને કે લિયે બહુત કમ કિસીને ધ્યાન દિયા. પ્રસન્નતા હૈ કિ અંતતઃ યહ સૌભાગ્ય બીસવી શતાબ્દિ કે પ્રાપ્ત હુઆ. ઈસ સમય ઋષિ દયાનંદ કા પ્રાદુર્ભાવ હતા હૈ ઇસ વીર પુરુષ ને અન્યાન્ય સુધારે કે સાથ-સાથ સ્ત્રી જાતિ કે ઉપર ભી બડા ઉપકાર કિયા હૈ.
પૌરાણિક સભ્યતા કે હજારો વર્ષો કે બાદ યહ પહલા શખ હૈ જિસને હમેં ઈસ ઉદારતા ઔર પ્રેમ કે સાથ યહ બતલાયા કિ સ્ત્રી ઔર પુરુષો કે અધિકાર સમાન હૈ ઔર કિસીકો એકદૂસરે કે અધિકાર દબાને કા કેઈ હક નહીં હૈ. ઋષિ ને કેવલ અપની જબાન સે હી યહ ઉપદેશ નહીં દિયા, બલિક આર્યસમાજે કે નિયમેં ઔર અન્ય સિદ્ધાંતે મેં ઇસકે વિશેષ સ્થાન ઔર મહત્ત્વ પ્રદાન કિયા. આર્યસમાજ કે નિયમ જે પહલે પહલ બંબઈ મેં નિર્ધારિત હુએ થે, ઉનકે છઠે નિયમ મેં યે શબદ હૈ –
પ્રત્યેક સમાજ મેં એક પ્રધાન પુરુષ ઔર દૂસરા મંત્રી તથા અન્ય પુરુષ ઔર સ્ત્રી સભાસદ હોંગે.”
પશ્ચિમી દેશે મેં ઇન્હીં અધિકાર કે પાને કે લિયે હમારી વીર બહને ને ક્યા નહીં ક્ષિા પરંતુ સભ્ય જાતિ કે ઉદાર પુરુષ ને જેસે ઉનકી મહત્ત્વાકાંક્ષાઓં કા સ્વાગત કિયા વહ ભી આપ વિદ્વાને સે અપ્રકટ નહીં હૈ. હાં, અધિકાર બડી બુરી ચીજ હૈ, ઈન્હ કે દેતા નહીં. યહ બલ ઔર શક્તિ સે પ્રાપ્ત કિયે જાતે હૈં. પ્રભુતા મેં મનુષ્ય કા મનુષ્ય રહના કઠિન હૈ.
પાશ્ચાત્ય દેશ મેં યહ આવાજ અભી ઉઠાઈ ગઈ હૈ, લેકિન દયાનંદ ને આજ સે કોઈ અર્ધશતાબ્દિ પહલે હી અપની સ્વાભાવિક ઉદારતા ઔર દિવ્ય દષ્ટિ સે યહ સબ અધિકાર પ્રદાન કર દિયા હૈ.
હમ નહીં કહ સકતીં કિ ઇનકે અનુસાર કહાં ઔર કિસ પ્રકાર બતાં ગયા. લેકિન યહ જાન કર કિસે પ્રસન્નતા ન હોગી કિ અબ શ્રીમતી પ્રતિનિધિ સભા મેં સ્ત્રી-સમાજ ભી સમ્મિલિત કિયે જાને લગે ઔર હમારી બહને પ્રતિનિધિ હે કર મહાસભા ઔર કાર્યકારિણી સભા મેં ભી,
શુ. ૩.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
| SR No. | 034614 |
| Book Title | Shubh Sangraha Part 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhikshu Akhandanand |
| Publisher | Sastu Sahityavardhak Karyalay |
| Publication Year | 1930 |
| Total Pages | 400 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 22 MB |