Page Text
________________
શુભસંગ્રહ-ભાગ પાંચમ પુરુષ કે અપને રૂ૫, લાવણ્ય ઔર શંગાર–ચેષ્ટા મેં ફંસા કર બિગાડનેવાલી બતાયી ગયી. ઇતના. હી નહીં, પુરુષ ને જૈસા ભી બના સ્ત્રિય કે પ્રતિ અત્યંત પતિત, ધૃણિત ઔર અમાનુષ વ્યવહાર કરને મેં હી અપના મનુષ્યોચિત કર્તવ્ય કર્મ ઔર ધર્માત્માપન સમઝા. બ્રિાં કભી ઔર કિસી અવસ્થા મેં ભી સ્વતંત્રતા કે યોગ્ય નહીં સમઝી ગઈ. લડકપન મેં પિતા, જવાની મેં પતિ ઔર બુઢાપન મેં પુત્ર કે અધીન ઉન્હેં રહના ચાહિયે. સ્ત્રિ ધન નહીં પૈદા કર સકતી. યદિ કરે, તો ઉસકા માલિક ઉનકા સ્વામી હી હોગા. વે પુરુષ કે સુખ ઔર આનંદ કી સામગ્રી માત્ર હૈ, ઔર કુછ નહીં.
સ્ત્રિયો દુ:ખી હતી હૈ, આપત્તિ પર આપત્તિ સહતે હુએ ઉનકા કલેજા ૫ક જાતા હૈ. વે અપને ઈસ દારુણ દુઃખ ઔર મહા અપમાનજનક અવસ્થા સે નિકલને કે લિયે આત્મહત્યા તક કરને કે ઉદ્યત હોતી હૈ; પરંતુ મૂખ ઔર અબલા ને કે કારણ કુછ કર નહીં સકતી.
ઔર અબ કે ઈસ દયનીય અવસ્થા ક પહુંચ ગઈ હૈ કિ ઉન્હેં યહ ભી પતા નહીં રહા કિ હમ ભી કિસી ઉચ્ચ ધ્યેય યા પવિત્ર ઉદ્દેશ કે લિયે જન્મી હૈ.
અર્વાચીન સમય મેં ગોસ્વામી તુલસીદાસજી મહારાજ બડે મહાત્મા હુએ હૈ. હમ ઉનકે સંબંધ મેં અપની એર સે કુછ નહીં કહના ચાહતી. હાં, ઉનકી રામાયણ કે દે-તીન પદ નીચે ઉત કિયે દેતી દૂ:--
સત્ય કહહીં કવિ નારિ સુભાઉ, સબવિધિ અગમ અગાધ દુરાઉ; તેલ ગંવાર ભૂત પશુ નારી, યે સબ તાડન કે અધિકારી
મહા વૃષ્ટિ ચાંલ કૃટિકિયારી,જિમિ સ્વતંત્ર હો હિ બિગરહિ નારી. ઈન ઉપર્યુકત પંક્તિ મેં સ્ત્રિ કે પ્રતિ જે ઔર જૈસે સદ્ભાવ (?) પ્રકટ કિયે ગયે હું બહુત હી સ્પષ્ટ હૈ ઔર ઇસસે સ્ત્રિય તથા પુરુષે કા જૈસા કુછ કલ્યાણ ‘હુઆ યા હોના સંભવ હૈ વહ ભી સ્પષ્ટ હી હૈ. પરંતુ આપકે ઇતને સે હી સંતોષ નહીં હુઆ. આપને આપની રામાયણ મેં અનેક સ્થાને પર “ત્રિયાચરિત્ર' કા પ્રયાગ બડે હી ધૃણિત ઔર અત્યંત અપમાનસૂચક અર્થે મેં કિયા હૈ.
તુલસીદાસજી કો ઉનકી ધર્મપત્ની ને હી ભગવદ્દભજન ઔર ઈશ્વરપ્રેમ કા ઉપદેશ કિયા થા. આપકે એ પવિત્ર ભાવ (3) કદાચિત ઉસીકે કૃતજ્ઞતા-પ્રકાશન કે રૂપ મેં પ્રકટ કિયે ગયે હૈ ! અસ્તુ.
હમ એક તુલસીદાસજી કે હી કયા કહે ? સ્ત્રિય કી ભાગ્યહીનતા ને તો પ્રત્યેક સ્થાન મેં હી અપના ચમત્કાર દિખલાયા હૈ. પુરુષ કે અપને ક્રોધ, કુરુચિ, કુસ્વભાવ ઔર અત્યાચાર કા શિકાર બનાને કે લિયે સબસે નિકટ વસ્તુ ઉસકી સ્ત્રી હી હોતી હૈ.
મહાત્મા બુદ્ધ બડે ઉદાર ઔર સુધારક કહે જાતે હૈ. બૌદ્ધ-ધર્મ ને સ્ત્રિ કે બહુત કુછ સ્વતંત્રતા ભી પ્રદાન કી હૈ. ઇસમેં સંદેહ નહીં કેિ ભગવાન બુદ્ધ કે સમય મેં સ્મિાં કી બહુત હી છરી દશા થી. ઈનકા અત્યંત તિરસ્કાર ઔર નિરાદર હતા થા. ગેમી, પ્રજાપતિ ઔર અન્ય દેવિયાં બુદ્ધ કે પાસ દીક્ષા લેને કે ગઈ; પર બુદ્ધ ને ઉન્હેં ભિક્ષણી બનાને સે ઈન્કાર કર દિયા. ગતમી નિરાશ હે કર ચલી આઈ; પરંતુ વહ સાધારણ સ્ત્રી નહી થી. ઉસને યહ નિશ્ચય કર લિયા થા, કિ મુઝે સ્ત્રિય કા ઉદ્ધાર કરના હી હૈ. વહ બડી દઢપ્રતિજ્ઞ ઔર વ્રતશીલ દેવી થી. વહ ફિર દૂસરે વર્ષ બુદ્ધ કે શરણ મેં ગઈ. ઇસ બાર “યશોધરા” ભી ઉસકે સાથ થી. યે સબ દેવિ નંગે પાંવ થીં. ઇનકે હાથ મેં ભિક્ષા-પાત્ર થા ઔર યહ દઢ સંક૯પ કર ચૂકી થી કિ હમ ઇસ બાર સંન્યાસ લે કર હી રહેંગી. બુદ્ધને ઇનકી યહ દઢતા દેખ કર ઇન્ડે સંન્યાસ કી દીક્ષા દે દી. યહ બતલાને કી આવશ્યકતા નહીં હૈ કિ બૌદ્ધધર્મ કે વ્યાપક પ્રચાર મેં સ્ત્રિયો કા કંસા ઔર કિતના ભાગ હૈ. સંઘમિત્રા ઔર માલિની જૈસી ભિક્ષણિય ને લંકા ઔર ભારતવર્ષ મેં જેમાં પ્રચાર કિયા હૈ વહ ઇતિહાસ કે પાઠ સે છિપા હુઆ નહીં હૈ. બૌદ્ધધર્મ મેં અબ ભી પુત્ર ઔર પુત્રિ કા સમાન રૂપ સે ઉપનયન સંસ્કાર હોતા હૈ ઔર ઇનમેં અનેક
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
| SR No. | 034614 |
| Book Title | Shubh Sangraha Part 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhikshu Akhandanand |
| Publisher | Sastu Sahityavardhak Karyalay |
| Publication Year | 1930 |
| Total Pages | 400 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 22 MB |