________________
જહાંગીર માદશાહ ઔર હિબ્રૂ ११० - जहांगीर बादशाह और हिंदू
૧૮૩.
(૧) જહાંગીર બાદશાહ ભી, અપને પિતા અકબર બાદશાહ કી તરહ હિંદુ પર રિયાયત ઔર ઉનકી પરવારેશ કરતે થે. ઉન્હાંને રાજા માનસિહ કા ખ'ગાલ કી સૂખેદારી દે કર પ હજાર સવારે કા હાકિમ બનાયા થા. (ર) ઉન્હાંને રાજા જગન્નાથ કછવાહે ! પાંચ હજારી મનસબ કે સાથે ક્રિયા ખિલઅત ઔર ઉડાઉ ખાંડા દિયા થા. (૩) રાજ અમરસિંહ કે ચાચા સગર કા રાના કી પદવી ઔર ખિલઅત દે કર ઉન્હેં ઉદયપુર જીતને કા ભેજા થા. (૪) ઉન્હાંતે પિતરદાસ કા રાન્ન વિક્રમાર્જિત કી પદવી દે કર તેાપખાને કા દારાગા ઔર ૫૦ હજાર તાચિયાં કા અફસર બનાયા થા. (૫) રાના અમરિસંહ કે તાબેદાર હૈ જાને પર ઉસકા સારા મુલ્ક, જો તાબેદારી ન કરને કે અપરાધ મેં કઇ વર્ષે તક કૌજે ભેજ ભેજ કર છીન લિયા ગયા થા, લૌટા દિયા ગયા. ઈતના હી નહીં, પિતા કે જમાને મેં બડી કઠિનાઇયેાં સે જતા ગયા ચિતોરગઢ કા જંગી કિલ્લા ભી ઉસે દે દિયા ગયા. યહુ કિલા ૫૦ વર્ષે તર્ક બાદશાહી કબ્જે મેં રહા થા. (૬) રાના અમરસિંહ કે બેટે કસિહ ઔર પાતે જગતિસંહ કે ખ્હુત સમય તક પ્રતિદિન ઐસી એસી ઇનાયતે ઔર બક્ષસે દી ગઇ જૈસી કિસી બાદશાહ ને અપને બેટે ઔર પેતે કા ભી ઈતની જલદી જલદી કભી નહીં દી હૈાંગી. ઇન સત્ર બક્ષીસેાં કા વિવરણ ઉસ રંગીલે બાદશાહ કે રાજનામચે મેં લિખા હૈ. જિન સજ્જતાં કા દેખના હૈ। વે હમારે હિંદી જહાંગીરનામે” મેં દેખ લે. (૭) ઉન્હાંને જોધપુર કે રાજા સૂરસિંહ કે છેટે ભાઇ કિશનસિંહ કા કઇ લાખ રૂપયાં કી જાગીર દેકર સ્વતંત્ર રાજા બના દિયા. કિશનગઢ કે રાજા ઉસીકે વ’શજ હૈ. હિંદુ સની
જહાંગીર કી એક હિંદુ રાની શાહજાદે ખુસરા ! મા થી. દુ:ખ મેં અપ્રીમ ખા કર ખુસરે કે અપને પિતા જહાંગીર સે બાગી હેાને કે કારણ વહ મર ગઇ. ઉસકે શાક-સંતાપ કા સમાચાર અપને રાજનામચે મેં લિખ કર બાદશાહ કહતે હૈ-મૈં ઉસકી ભલાઇ ઔર ભલમનસાહત કા ક્યાં ત્રિમૂ? વહુ પૂરી બુદ્ધિમતી થી ઔર મુઝસે ઇતના મેાહ રખતી થી કિ ૧૦૦૦ ભાઇ ઔર મેટાં કે ભી મેરે એક ખાલ કે ઉપર કુર્માંન કરતી થી. ઉસને ખુસરા કે બહુત સી ખાતે લિખી આર મુઝસે પ્રીતિ રખને કે લિયે ઉસે ખૂબ સમઝાયા. પરંતુ લાભ કુછ ભી ન હુઆ. ઈસ લિયે રાજપૂત ઔરત કી તબિયત મેં મામૂલી તૌર પર રહનેવાલે ગરત સે ઉસને મરને કી ઠાન લી ઔર પાગલપન કી હાલત મેં બહુતસી અષ્રીમ ખા કરી ૨૬ જિલહિજ સન ૧૦૧૩ કા જલદી સે જાન દે દી.
મુઝે ઉસસે બહુત પ્રેમ થા; સ લિયે ઉસકે મર જાને સે મેરા જીવન બિગડ ગયા. જીને કા કુછ મજા ન રહા. ચાર દિનરાત કે ૭૨ પહર મેં મને દુઃખ ઔર વહ કે મારે કુછ ભી ખાયા—પીયા નહીં. જખ મેરે પિતા કા યહ ખબર પહુંચી, તખ ઉન્હાંને તસલ્લી કા ખત ખડી મેહરબાની સે મુઝકેા લિખા ઔર ખિલઅત ઔર પગડી અપને સિર સે ઉતાર કર ઉસી તરહ બંધી હુઇ મેરે વાસ્તે ભેજી. ઇસ એનાયત ને મેરી જલન પર પાની ડિકા ઔર મેરી મેચની ઔર ધરાહટ જાતી રહી.”
ઇસ પર એક ઇતિહાસવેત્તા ભી (શિબલી ન્યામાની) કહતા હૈ કિ મુગલ બાદશાહાં તે હિંદુ કે દેશ કા હી નહીં જીતા થા, બલ્કિ ઉનકે દિલ કા ભી જીત લિયા થા.
જદરૂપ સંન્યાસી
જહાંગીર બાદશાહ કે રાજ્ય મેં રૂપ સન્યાસી બડે તપસ્વી ઔર મહાત્મા શે. જે પહાડાં કી ખેાહાં મેં રહા કરતે થે, ઉનસે ભેટ કરને કે લિયે બાદશાહ સ્વયં કઇ ખાર જાતે થે; પરંતુ વહાં તક સવારી નહીં જા સકતી થી. ઇસ લિયે કઇ મીલ પેદલ ચલ કર ઉનકે પાસ પહુ ંચતે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com