Page Text
________________
૨૮૨
શુભસંગ્રહ-ભાગ પાંચમો કિ દૂર-દૂર કે મુ એ ઘડે કે સૌદાગર ઉસકે દરબાર મેં પહુંચતે થે ઔર યદિ કિસી સૌદાગર કા ઘોડા ઉસકે રાજ્ય કે અંદર મર જાતા ઔર સૌદાગર અપને ઘડે કી અયાલ ઔર દુમ કાટ કર સ્થાનીય કર્મચારી કી સનદ કે સાથ હૈદરઅલી કે દરબાર મેં પેશ કરતા, તે ઘડે કી આપી કીમત ઉસે ખજાને સે દિલવા દી જાતી થી.
ઇન સબ બાત કે અતિરિક્ત હૈદરઅલી અંગ્રેજો કા કટ્ટર શત્રુ થા. અંગ્રેજો કે લિયે ઉસકી નામ એક “હવ્વા” થા. યદ્યપિ હૈદઅલી કી નીતિજ્ઞતા નાના ફડનવીસ કે ટકકર કી ન થી-સબસે બડી ગલતી ઉસકી યહ થી કિ અપની સેના કે અનેક બડે—બડે એહદો પર ઉરાને ફાંસીસિય કે નિયુક્ત કર રખા થા, જિસકા ફલ ઉસકી મૃત્યુ કે બાદ ઉસકે બેટે ટીપૂ સુલ્તાન કે ભોગના પડા; તથાપિ ઇસમેં સંદેહ નહીં કિ અપને જીવનભર અંગ્રેજો કે ભારત સે નિકાલને કા હૈદર ને જી-તોડ પ્રયત્ન કિયા. વહ જબ તક જિયા, અજેય રહા ઔર અંત મેં ઇસી પ્રયત્ન મેં ઉસને અપને પ્રાણ દિયે. હમ ઉપર લિખ ચુકે હૈ કિ જિસ સમય ગાયકવાડ, સિંધિયા ઔર ભોંસલે તીન-તીન જબરદસ્ત મરાઠાનરેશ મરાઠી મંડલ તથા અપને દેશ દેન કે સાથે વિશ્વાસઘાત કર ચૂકે થે, ઔર નિજામુલ્યુક ભી અંગ્રેજો કે સાથ મિલ કર અપને સાથિયાં તથા મુક દોનાં કે દગા દે ચૂકા થા, ઉસ સમય નાના ફડનવીસ ઔર ભારત કી સ્વાધીનતા દોને કી આશા કા એકમાત્ર આધાર વીર હૈદરઅલી થા. ઇતના હી નહીં, બદ્રિક જિસ સમય નાના ફડનવીસ ભી અપની સંધિ કે અનુસાર હૈદરઅલી કી મદદ કરને કે નાકાબિલ હે ગયા ઔર નિજામ ને અપના વાદા સાફ તોડ દિયા, ઉસ સમય અંગ્રેજોં કી સંપૂર્ણ શકિત કે મુકાબલે કા સારા ભાર અકેલે હૈદરઅલી કે કૉપર પડા. ઈસમેં ભી સંદેહ નહીં હો સકતા કિ હૈદરઅલી ને આશ્ચર્યજનક સાહસ ઔર સફલતા કે સાથ અકેલો ઇસ ભાર કે સહન કિયા, ઔર યદિ ભવિતવ્યતા બીચ મેં ન પડતી અર્થાત્ યદિ, ઠીક ઉસ સમય જ બકિ ભારત મેં અંગ્રેજો કે હાથપાંવ બિલકુલ ફૂલ ચૂકે થે, મૌત ભારતીય સ્વાધીનતા કે ઉસ અંતિમ આધાર કે ઉઠ કર ન લે ગઈ હતી, તો ઉસકે બાદ કા ભારત તથા અંગ્રેજ જાતિ દોને કા ઇતિહાસ બિલકુલ દૂસરે હી ઢંગ સે લિખા ગયા હતા. હૈદરઅલી કે બાદ ફિર ૭૫ વર્ષ તક ભારત કે પુત્ર કે અપની સ્વાધીનતા કે લિયે ઉસ પ્રકાર કા વ્યાપક પ્રયત્ન કરને કા સાહસ ન હો સકા. નિઃસંડુ ભારત કી
આઝાદી કે લિયે પ્રયત્ન કરનેવાલ મેં હૈદર અલી કા પદ સર્વોપરિ હૈ, ઔર આઝાદી કે ચાહને- વાલ મેં ઉસકા નામ સદા કે લિયે સ્મરણીય રહેગા.
(પૌષ-૧૯૮૫ ના “વિશાલભારત”માં લેખક–શ્રી. સુંદરલાલ)
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
| SR No. | 034614 |
| Book Title | Shubh Sangraha Part 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhikshu Akhandanand |
| Publisher | Sastu Sahityavardhak Karyalay |
| Publication Year | 1930 |
| Total Pages | 400 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 22 MB |