________________
પુત્ર હૈાને કા ઉપાય
૧૨૯
પાની મેં. જો મનુષ્ય રાજપદ પાના ચાહતા હૈ ઉસકે લિયે શાંતિ કી ઈચ્છા કરના વ્ય હૈ. આત્મ ઔર અનાત્મકા પ્રશ્ન ખખેડા હૈ. ઇસસે વિક્ષિપ્ત મસ્તિષ્ક ઔર ભી વિક્ષિપ્ત હા જાતા હૈ, ઇસ પ્રકાર કે નિરક વિવાદાં મેં મેરી રુચિ નહીં,
પવિત્રતા, સત્યતા, વૈરાગ્ય ઔર જ્ઞાન, ખસ ઇન્હીં ખાતાં કી પ્રાપ્તિ કે લિયે મૈ ચેષ્ટા કર રહા હૂઁ, સંસાર મેં એક સે એક જટિલ સમસ્યાયે ઔર સિદ્ધાંત પ્રકટ હેા રહે હૈં; પર કયા કાઇ અધા કિસી દૂસરે અંધે કા પથપ્રદર્શક બન સકતા હૈ ? પવિત્રતા ઔર અપવિત્રતા કા ભેદ જાનને કા સર્વોત્તમ ઉપાય યહી હૈ કિ પવિત્રતા કા અભ્યાસ પ્રાર ંભ કર દે, અપવિત્રતા સે ધૃણા કરે, ત્યાગ ઔર આત્મસંયમ કા અવલબન કરા. પ્રાચીન લેગ જો કહતે આયે હૈ, ઉસ પર વિચાર કરા; પર કિસી એક સિદ્ધાંત કા હઠ મત કરા. સારાંશ યહ કિ તુમ્હારે હૃદય મેં જિજ્ઞાસા હૈાના ચાહિયે, સત્ય ખાત કા વિશ્વાસ કરા ઔર પાપે કા તિરસ્કાર કરે. જો શબ્દ સચ્ચે હ્રદય સે નહીં નિકલતે હૈં ઉનકા ન નિકલના હી અચ્છા. બુદ્ધિમાન ઐસે શબ્દોં કા કભી પ્રયાગ નહીં કરતે.
४९ - पुत्र होने का उपाय
હમારે દેશ કે શ્રીમાન લેગ પુત્રકામના કે લિયે સૈંકડાં ઉપાય કરતે રહતે હૈ, કિંતુ ભાગ્ય સે હી કસક યહાં સંતાન હૈાતી હૈ ઔર ગરીબ મજદૂરાં કે યહાં વિના ઉપાય હી લડકાં કા તાંતા લગ જાતા હૈ. ઈસકા કારણ ક્યા હૈ ? અભી તક હમારે દેશ મેં ઇસ ખાત કી કિસીને ખેાજ નહીં કી થી; કિ ંતુ અબ પશ્ચિમી વિદ્વાનાં ને કર દિયા હૈ કિ પરિક્રમ ન કરને સે મનુષ્ય નિઃસંતાન હૈા કે યહાં લડકિયાં હાતી હૈ ઔર પરિશ્રમ કરને સે લડકે હોતે હૈ. પશ્ચિમ કી વિલાસભૂમિ ક્રાંસ મેં યુદ્ધ સે પહલે લડકિયાં બહુત હુઆ કરતી થી, કિંતુ અબ જાંચ કરને પર માલૂમ હુઆ હૈ કિ જબ પુર લડાઈ પર ચલે ગયે ઔર કારખાનાં તથા ખેતી કા કામ સ્ત્રિયોં કા કરના પડા તે વહાં લડકે અધિક હેાને લગે. ઇસ સે યારપ મેં જો યહ ચિતા પૈદા હેા ગઇ થી કિ યુદ્ધ મે કરાડાં મનુષ્યાં કે મને કી પૂતિ કિસ પ્રકાર હાગી સે અખ વહુ ચિંતા દૂર હૈાને લગી હૈ. હમારે શ્રીમાન ઔર શ્રીમતીજી ભી નાજીકતા ઔર નિક્ષેપન કા ત્યાગ કર કુછ શારીરિક પરિશ્રમ કર કે નચ કર દેખે કિ ઇસ ઉપાય સે પુત્રકામના કી સિદ્ધિ હૈતી હૈ અથવા નહીં, ક્યેાંકિ પ્રાચીન ભારત કા આદર્શ ભી યહી કટ્ટસહિષ્ણુતા થા.
(‘‘પ્રતિભા’ના એક અંકમાં લેખકઃ—શ્રી ગેાપાલપ્રસાદ શર્મા)
* અશ્વવેષ ખાધીસત્ત્વ સે. શું. ૯
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
પ્રત્યક્ષ પ્રમાણેાં સે યહ સિદ્ધ જાતા હૈ અથવા આલિસયાં
www.umaragyanbhandar.com