Page Text
________________
vvvvvvvvvwwwwwwwwwwwwww wwwwwwwww
wwwwwwwwwwwwwwwwww wwwwwww
૧૨૬
શુભસંગ્રહ-ભાગ પાંચમો અગ્નિ જલા કર ઉસકે પાસ બૈઠ કર વેદ-મંત્રો કા ગાયન કરના પડતા થા; દૂસરી બાત યાં કે લિયે સમયે કા નિયત કરના થા. સિંધુ લોગ સપ્તાહ નહીં જાનતે થે, ઉને સમય કે પંક દિન કે પક્ષે મેં બાંટા થા –કૃષ્ણપક્ષ-અંધેરે દિન ઔર શુક્લપક્ષ-ચાંદની કે દિન. ઇસલિયે દે યજ્ઞ દશ ઔર પૌમાસ કહે જાતે થે. અર્થાત એક ચંદ્રમા કે દર્શન પર ઔર દૂસરા પૂર્ણમાસી કે દિન. ઉન્હીં દિને મેં અધ્યાય-છુટ્ટી-મનાઈ જાતી થી. પ્રત્યેક માસ મેં યજ્ઞ કે લિયે દો દિન નિયત થે, જબ હજાર-સૈકડે લોગ એક સ્થાન પર જમા હેતે થે, અગ્નિ જલા કર વેદ-મંત્ર પઢતે, ઈસકે બાદ ભિન્ન-ભિન્ન વિષય પર વાર્તાલાપ ઔર વાદ-વિવાદ કરતે થે. દૂસરે યજ્ઞ ચાતુર્માસ અર્થાત સાલ મેં ચાર બાર ઋતુ-પરિવર્તન પર કિયે જાતે થે. જહાં કહીં યહ યજ્ઞ હતા થા, દૂર દૂર સે વિદ્વાન ઔર દૂસરે લોગ એકત્ર હેતે થે. ઇસકે અતિરિક્ત ઋતુ-યજ્ઞ અર્થાત અન્ન પૈદા હોને યા અનાજ તૈયાર હોને પર યજ્ઞ કિયે જાતે થે. જબ રાજાઓ કા સમય આ ગયા, તબ જિસે સમય નથી રોજ ગદ્દી પર ઠતા થા, વહ રાજસય-ચન કરતા થા, ઉસકે સબ સરદાર ઉસ યજ્ઞ મેં આતે ઔર ભેટ દેતે થે: બાદ મેં એક સમય આયા જબ સબ રાજાઓ કે ઉપર એક સમ્રા તેને લગા. સામ્રાજ્ય પ્રાપ્ત કરનેવાલા રાજા અશ્વમેધ–ઘોડા ફેરને કા-યજ્ઞ કરતા થા. વાહ રાજા એક ઘેડા ખુલા છેડ દેતા થા, ઉસકે પીછે પીછે કછ અંતર પર ઉસકી સેના જાતી થી. વહ ઘોડા દૂસરે રાજાઓ કે મુલક મેં સે ગુજરતા થા, અગર વહ રાજા ઉસકી અધીનતા સ્વીકાર કર લેતા થા તો ઉસે અશ્વમેધ-યજ્ઞ મેં ઉપસ્થિત હોના ઔર કુછ ભેટ લાના હેતા થા ઔર જબ કઈ રાજા ઉસ દે છે કે રોક લેતા તબ ઉસે મુકાબલા કરના હોતા થા; સમ્રાટપદ ઉસ સમય પ્રાપ્ત હોતા થા જબ પૃથિવી કે સબ રાજા ઉસકી સ્વાધીનતા સ્વીકાર કર લેતે થે. અશ્વમેધ એક બડા વિશાલ યજ્ઞ હતા થા જિસમેં સંસાર કે સભી હા ઔર વિદ્વાન ઉપસ્થિત હોતે થે. બડા પુણ્ય-દાન કિયા જાતા થા; ઇન રાજાઓ કે બડે—બડે રથ હેતે થે. કહતે હૈ, એક રાજા ને ચાલીસ ઘડે કે રથ મેં બઠા કર એક ઋષિ કે ઉસકી કુટિયા મેં પહુંચાયા થા.
આર્થિક અવસ્થા સિંધુ લોગ ચિરકાલ તક ઉન કે કપડે કા વ્યવહાર કરતે રહે, જિન્હેં વે અપને ઘરે મેં બુન લેતે થે જૈસા કિ આજ-કલ ભી કઈ પહાડી પ્રદેશ મેં દસ્તૂર હૈતા કપાસ ભી બેઈ જાને લગી. યજુર્વેદ મેં કર્યાસ-કપાસ-કા ઉલ્લેખ મિલતા હૈ. જો ઔર ધાન, યે અન્ન શદા કરતે થે, ઉનકા ખાના અધિકતર જ કા હોતા થા: બાદ કો ગંદૂ ભી બેને ઔર ખાને લશે. તો કા પ્રયોગ ભી જાનતે થે. વર્ણન આતા હૈ કિ વિશપલા નામક એક રાની શત્રુ કે સાથ લડતી થી. ઉસકી ટાંગ કટ ગઈ; લેહા ઢાલ કર ઉસકી ટાંગ લગા દી ગઇ, બ૮ઈ કે કામ મેં બડી ઉન્નતિ કરને લગે થે. સુધન્વા નામક ઋષિ એક બડા ભારી કારીગર થા, ઉસને લકડી કો ખરીદ કર એક બડા ભારી પ્યાલા બનાયા થા. સેમ-યજ્ઞ કે સમય પ્રદર્શિની કી જાતી થી. ઉસમેં સુધન્વા ઋષિ અપના પ્યાલા લે ગયા, સબને ઉસે બહુત પસંદ કિયા; પરંતુ કહા કિ જરા લારી ઉં. વાપિસ લે જા કર ઉસને અપને લડકે સે યહ બાત બતલાઈ. ઇસકે તીન લડકે થે-ભુ, વિભુ ઔર વાજ, ઉનમેં સે અબુ બડા ચતુર થા. ઉસને ઉસ નમૂને કે તીન પાલે બનાયે, યે એકદૂસરે મેં રકખે જા સકતે થે ઔર ઇસ બાત કા પતા ને લગતા થા. અગલે વર્ષ યજ્ઞ કે અવસર પર ઉને તીન કો એક કીશલ મેં સબકે સામને રખા, સબને કહા યહ તો વહી પ્યાલા હૈ. ઋભુ ને તીન જૂદા કર કે દિખલાયે, સબ વિસ્મિત હો ગયે: ઉસે યજ્ઞ કી આય ક ભાગ પુરસ્કાર મેં દિયા ગયા. યહ ભી ઉલેખ મિલતા હૈ કિ રાજા લેગ સ્વયં કલાકૌશલ કી ઉન્નતિ કરને કે લિયે ઈન લોગ કે ઘર મેં જાતે ઔર વહાં યજ્ઞ કિયા કરતે થે.
રાજનૈતિક અવસ્થા પહલે-પહલ કુલે કે સ્વામી સબ બ્રાહ્મણ હોતે થે. જબ લડાઈમાં હોને લગી તબ ક્ષત્રિય
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
| SR No. | 034614 |
| Book Title | Shubh Sangraha Part 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhikshu Akhandanand |
| Publisher | Sastu Sahityavardhak Karyalay |
| Publication Year | 1930 |
| Total Pages | 400 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 22 MB |