________________
ઐસી હાલી ખેલે લાલ !
''
""
१५ - " ऐसी होली खेलो लाल !
૩૩
(૧)
ઠાકુર ખધેલસંહ કે પહલે પહલ જબ મૈને દેખા, ઉસ સમય મેં નિરા બાલક થા. ઉન્ન રહી હાગી કાઇ પાંચ વર્ષે કી. મગર હમારા વસ્તુ પ્રથમ મિલન હી અંતિમ મિલન ભી થા. ક્યાંકિ મુઝસે પરિચય હેાને કે દૂસરે વહી યહ વીર ક્ષત્રિય, રેલ મેં કિસી ગેરે સે ભિડ પડને કે કારણ જેલ ભેજ દિયા ગયા ઔર વહી ઉસને અપની જીવન-કહાની સમાપ્ત કી.
મગર, ઠાકુર સાહબ ને પ્રથમ દન મેં હી મેરી છાતી પર અપને અદ્ભુત વ્યક્તિત્વ કી જે છાપ છેાડ દી થી, વહ આજ ૧૮-૨૦ વર્ષ બાદ ભી જયાં છી ત્યાં બની હુઇ હૈ. યહી હૈાલી કા અવસર થા. મૈં ધુંટતાં કે ઉપર તક ધેાતી ઔર આધી બાંહ કા કુરતા પહતે, એક હાથ મેં રંગ કા પાત્ર ઔર દૂસરે મે છેાટી સી પિચકારી લિયે મુસ્પ્લે કે બાલસખા સે હાલી ખેલ રહા થા. મેરે બડે બડે રેશમી બાલ, અમીર ઔર ઉસ ચમકતી હુઈ ચીજ કી મુકતી—જિસે હમ લેગ મુક્કા' કહતે હૈ...—સે ભરે થે. મૈં સિર સે પૈર તક લાલ ર`ગ સે ભાગા થા.
ઉસી સમય ઘર કે નૌકર ને આ કર મુઝે પુકારા લાલજી લાલજી ! દૌડ કર ચઢ તે ખેડ મેરે કન્યે પર! હાં, ઇસ તરહ ઠીક હૈ--ચલેા તુમ્હે' માત્રુજી ખુલા રહા હૈ. તુમ્હે દેખને કે લિયે કાઈ ભલે આદમી આયે હૈ.”
સચ્ચી બાત યહ હૈ કિ ઉસ વકત મુઝે ઉસ ભલે આદમી સે મિલને કા જિતના લેાભ નહી થા ઉસસે કહીં અધિક લાભ ઉસ નૌકર કે કન્યે પર એડ કર ટિક્, ટિક્, ટિક્!' કરતે હુએ ધર આને કા થા. વહાં પુંચ કર મૈને દેખા કિ મેરે પિતાજી કિસી સફેદ બાલવાલે, લમ્બે-ચૌડે વ્યક્તિ કે સાથ ખાતે કર રહે થે. ઉનકી દાઢી દૂધ કી તરહ સફેદ ઔર ખૂબ લમ્બી થી. ઉસે ઉન્હોંને સિકખાં કી તરહ કાન કે ઉપર ચઢા કર બાંધ રખ્ખી થી. ઉનક પૈર મેં જયપુરી જોડા, સિરપર રજપૂતી પગડી ઔર શરીર પર ઇંટનાં સે નીચે લટકતા હુઆ અંગરખા ઔર ચૂઢીદાર પાયજામા થા. કમર મે' ગુલાબી રંગ કા એક દુપટ્ટા પેટી કી તરહ બધા થા, જિસમે` એક લમ્બી સી તલવાર લટક રહી થી.
મુઝે હાજિર દેખ મેરે પિતાજી ને કહા—“ઠાકુર સાહબ! યહી હૈ મેરા સબસે છેટા બચ્ચા. ઇસકા નામ હૈ લાલા બહાદૂરસિંહ ! ' ઉન્હાંને મુઝસે કહા—સલામ કરેા ઠાકુર સાહેબ કે !”
મૈને આજ્ઞા પાલન જી. પ્રેમ સે ગદ્ ગદ્ હા કર ઠાકર સાહબ ને મુઝે ગેાદી મેં લે કર કહા જીતે રહેામેટા ! ઇધર આએ, અબ હમારે સાથ ખેલે.'' બાબુજી સે ઉન્હાંને કહા “ અખ આપ જાઇએ. અપના કામ દેખિયે. મૈં ઈસ ચે અપના જી ખહલા લુગા’
પિતાજી કે ચલે જાને પર ઠાકુર સાનુખ મુઝે ઉસી કમરે મેં ધર સે ઉધર ઘૂમા ઘૂમા કર અપના પરિચય દેને લગે.
“તુમ મુઝે પહચાનતે હૈ। ? નહીં, નહીં ન?'
મૈને સિર હિલા કર સ્વીકાર કર લિયા કિ હા, મૈ' નહીં પહચાનતા.
ઉન્હાંને કહા~ઇસ બાર મૈં સાત-આઠ વર્ષ બાદ આયા હૈં તુમ્હારે ધર. તુમ્હારે દૂસરે ભાઈ મુઝે અચ્છી તરહ જાનતે હૈ. જન્મ તુમ્હારે પિતાજી મેવાડ કે પાસ કી એક રિયાસત મે નૌકર થે, તભી સે મેરી ઉનકી મિત્રતા હૈ. મૈ દેવપુર કા રહનેવાલા, જો મેવાડ કી સીમા પર પડતા હૈ. ચલાગે મેરે ધર લાલ ? વહાં દૂધ હૈ, દહી હૈ, ચિની હૈ, મિઠાઈ હૈ.”
મૈને ખીચ હી મે` ટાક કર પૂછા~~ઔર કલુઆ કુત્તા ઔર ભૂરી ખિલ્લી ભી હૈ?’ “હાં, વહ ભી હૈ.” ઉન્હાંને મુસ્કરાકર તુર'ત ઉત્તર ક્રિયા.
મુઝે દાગે ઉન્હેં ?” ઉનકી દાડી મે' અપના પ`જા સેતે હુએ મૈને પૂછા. “અરે હાં, લાલ ! દૂંગા ક્યાં નહીં! પહલે ચલા ભી.’ મને કહા~~અચ્છા, તે ફિર ચલે !’’
91 ન
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com