________________
wwwwwwwજન
વીર લાતુર ડોવન
૩૦૩તોપ-બન્દુક મેં ન થી. ઈસ પર રાસ્તા ભી ઇતના તંગ થા કિ દો આદમી સે અધિક એકસાથ નહીં પ્રવેશ કર સકતે થે. ઈસ કારણ ઉસ રાત કે લડાઈ બન્દ રહી. આયિને ને કુછ પીછે હટ કર ઉસ રાત કે આરામ કિયા.
દૂસરે દિન સબેરે શત્રુપક્ષ સે એક આદમી શાન્તિ કી સફેદ પત્રકા ઉડાતા હુઆ ઉસ કિલે કે પાસ આ કર બેલા-હમ લાગે કે પાસ તુમ્હારી સેના સે બહુત અધિક સિપાહી હૈ. તુમ લોગ પરાજય સ્વીકાર કર આત્મસમર્પણું કરે. વ્યર્થ કર્યો પ્રાણુ ગંવાતે હે?
ઇસ બાત કા ઉત્તર દેને કે લિયે એક પ્રિનેડિયર કિલે કે બાહર આ કર બેલા-“ તુમ
તેલ 2 પામ જ કર કહો, હમ ઢોણ અંતિમ ઘડી તક ઈસ કિલે ઔર ગિરિ–સંસ્ટ કિ રક્ષા કરેંગે. નેપોલિયન કે સિપાહી આત્મસમર્પણ કિસે કહતે હૈ, જાનતે તક નહીં.
ફિર કિલે કા ફાટક બંદ હો ગયા. યુદ્ધ આરંભ હુઆ, વિપક્ષી દલ ને એક બડી ભારી તોપ લા કર પર્વત કે ઉસ રંધ્ર કે મુહ પર સ્થાપિત કર દી; કિંતુ કિલે કે ઉપર ગેલા બરસાને કે લિયે તપ કિલે કે ઠીક સામને સ્થાપિત કરની પડી. અભી તોપ યથાસ્થાન સ્થાપિત ભી નહીં હુઈ થી કી ઇતને મેં કિલે સે ગોલી કી બરસના આરંભ હો ગયા. આસ્ટ્રિયન ગોલંદાજ ઉસ આઘાત કો ન સહન કર સકા. તોપ કે હટા કર અન્યત્ર લે ગયા. તપ સે કામ ચલતા ન દેખ કર આસ્ટ્રિયન સેનાનાયક ને કહાડ-બંદુક છેડે ! છોડતે હુયે બંદુક કી સહાયતા સે દિલ હી દુર્ગપર આક્રમણ કરો.” ન આસ્ટ્રિયન સેના ભીમનાદ કરતી હુઈ, ઉસ તંગ ગિરિ-સંકટ કે મુખ મેં પ્રવેશ કરને કે લિયે અગ્રસર હુઈ, ફિર ગોલી કિ વષ હોને લગી ! માનેં વહ છોટા પ્રાણહીન પહાડી કિલા હી કાન્સ દેશ કી ગૌરવરક્ષા કે લિયે મૂર્તિમાન હો કર હજાર હાથે સે ગલી બરસાને લગા. ભલા કિસમેં ઇતની સામર્થ્ય છે જે ઉસ ગલી વર્ષણ કે સન્મુખ દહર સકે ! વિપક્ષી દલ કે પીછે હટના પડા.
ફિર નિઃસ્તબ્ધતા છા ગઈ.
ઇસ પ્રકાર તીન બાર ચેષ્ટા કરને પર ભી આસ્ટ્રિયન સેનાનાયક ઉસ ગિરિ-સંકટ કે ભીતર પ્રવેશ ન કર સકે. સુતરામ કિલે પર અધિકાર ન હૈ સકા, ઉધર અપની સેના પર દષ્ટિ ડાલી તે દેખા કિ ઉનકી તરફ કે ૫૦ સે અધિક સિપાહી ખેત રહે!
ઉસ નિષ્ફલ દિન કે બાદ ધીરે ધીરે સંધ્યા આઈ, ફિર સારા પર્વત અંધકારાચ્છન્ન હો ગયા. તબ તક કે લિયે યુદ્ધવિગ્રહ બંદ હો ગયા.
વનને કિસ પ્રકાર ઉસ ભીષણ રાત કો બતાયા, ઇસકા વર્ણન કરના કઠિન હૈ; કિંતુ ઉસને દેખા, ૨૪ ઘટે બીત ગયે. ઇસ સમય ઈસ કિલે કે છેડ દેને સે ભી કિસી વિપત્તિ કી આશંકા નહીં. ઉસ રાત કો પ્રાયઃ બારહ બજે કે સમય ફિર શત્રુ કી ઓર સે એક દૂત ને આ કર આત્મસમર્પણ કરને કા પ્રસ્તાવ કિયા, ઇસ પર ડોવર્ન બોલા-હમ લોગ કે ઇસમેં કુછ આપત્તિ નહીં. યદિ તુમ લોગ યહ અંગીકાર કરો કિ ઈસ કિલે મેં જે અસ્ત્રાદિ હૈ, ઉ લે કર હમ લેગ બિના કિસી બાધા કે ફરસીસી શિબિર કો લૌટ જાર્યો તે કલ પ્રાતઃકાલ કે હી હમ લોગ કિલા છોડ દેને કો તૈયાર હૈ.”
કર્નલ સાહબ ને યહ બાત માની લી.
દૂસરે દિન બલ્કલ તડકે ઉસ ગિરિ–સંકટ કે ભીતર આસિટ્રયન સેના પહુંચી. દુર્ગ કા વહ બડા ફાટક ફિર ખેલા ગયા. ઇસક બાદ સબને વિસ્મિત હે કર દેખા કિ કેવલ એક વૃદ્ધ ત્રિનેડિયર બંદુક કા એક ગટ્ટર સિર પર લિયે, બહુત કષ્ટ કે સાથ ધીરે ધીરે શત્રુસેના કે બીચ સે હે કર અગ્રસર હો રહા હૈ!
અત્યંત આશ્ચર્યચકિત હે કર કર્નલ સાહબ બે-“સૈનિક! તુમ્હારે ઔર સાથી કહાં ગયે?” વહ વીર સૈનિક ગર્વ કે સાથ બોલા
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com