________________
૩૦૨
શુભસંગ્રહ-ભા ચેાથા
મ્હાન રશ્મિયાં ખીચખીચ મેં' દિખાઇ પડતી થી. ટીક ઈસી સમય પસીને તર, થકા માંદા ડેાવન કિલે કે દરવાજે પર જા પહુચા. પહુંચને પર દેખા કિ દરવાજા ખુલા પડા હૈ. જિનકે હાથાં મેં કિલે કી રક્ષા કા ભારથા, સભી ભાગ ગયે હું ! ઉસ સ્તબ્ધ નિર્જન પરિત્યક્ત પહાડી કિલેકે મસ્તક કે ઉપર ફ્રાંસ કી જાતીય પતાકા માના અસ્તગામી સૂકી ઓર નિહાર કર ઉડતી હુઇ રાકર કહ રહી થીઃ–“આજ તુમ ડૂબ રહે હૈ।, તુમ્હારે સાથ મેં ભી ડૂબનેવાલી ” ડેાવન કા વીર હ્રદય કાંપ ઉડ્ડા.
કિન્તુ ઔર સમય નહી' થા. એક એક મુ` કે સાથ સાથ માનેા ઉસકે જીવન કા એક એક વ ખતા જા રહા થા. દટપ્રતિજ્ઞ ડેાવન ને ઉસ શૂન્ય દુ` કે ભીતર પ્રવેશ કરકે ઉસકા દરવાજા ખન્દ કર દિયા. ઉસને સાચા, ચાહે જિસ તરતુ સે હા, અંતતઃ ૨૪ ધટે તક ઇસ દુ કી રક્ષા કરની હી હાગી.
ડેાવ તે જીવન કી બાજી લગા દી.
દુ` મેં પ્રવેશ કર કે ઉસને દેખા કિ કેવલ ૩૦ જૂક ઔર કુછ ગાત્રે-ગાલિયાં હું ડેવન કા ઉસ સમય મરને કી ભી પુત ન થી ! દુ` કે દ્વાર કા ઔર ભી દૃઢ કરને કે લિયે, જતાં જો કુછ પાયા, ઉસે હી લે આ કર દ્વાર કે સામને રખને લગા. ઉસકે બાદ ઉન ૩૦ ખન્દૂકાં કા ભર કર કિલે કી દીવારાં કે છિદ્રો કે મુહુ મે' એક એક કર કે રખને લગા ઔર ફિર ખાકી બચે હુએ બારૂદ કા અપને નિકટ મેં લા કર રખ્ખા.
ઇતનેમે ડેાવન એક વાર હંસા. વહુ હસી મરણભયરહિત વીર કી હંસી થી!
કિલે કે ભીતર ખાનેપીને કી કાી સામગ્રી થી, શ્રાન્ત ડેાવન ભૂખ સે અદ્ભુત વ્યાકુલ હી હે! રહા થા. વર્ષ ક્ષણભર કી ભી દેરી ન કરકે ચટપટ ખાને કા ઐઠ ગયા. યહી ઉસકે જીવન કા અન્તિમ ભેાજન નહીં હૈ ?
કૌન કહ સક્તા હૈ કિ સધ્યા કે વ્યતીત હૈ। જાતે પર ઇસ સમય રાત્રિ । આઇ હૈ. ચારેાં તરફ ધતા અન્ધેરા છાયા હુઆ હૈ ઔર ઉસી અધકારપૂર્ણ છેટે સે કિલે મેં અકેલા ડૅાવન હૈ. ભય કિસે કહતે હૈ, ઇસે વહુ જાનતા તક નહી. ઉસ સમય તક આસ્ટ્રિયન સેનાદલ નહીં પહુંચા હૈ. ડેવન ક ઔર વિલંબ હાના નહી' સહા જાતા હૈ. દૂરી પર કોઇ સાધારણ શબ્દ હેને પર ભી વહ સમઝતા હૈ કિ વહુ આ રહેં હૈ. ઇસ તરહ બહુત સમય ખીત ગયા. ઉસ સમય ભી શત્રુ કે આને કા કોઇ ચિહ્ન ન દેખ ડાવ ને સાચા કિ સંભવ હૈ કિ ઉન લેાગાં તે ઇધર આને કા ઇરાદા, બ્રેડ દિયા હા.
ઘેાડી દેરી મે એક પ્રકાર કા શબ્દ સુનને મેં આયા. ડેવન કે શિક્ષિત સાવધાન કાનાં તે સમઝ લિયા કિ દૂર કે પર્વત કે ઉપર ધાડાં કે ખુર કા શબ્દ હૈ। રહા હૈ. વહુ ઔર સમય નષ્ટ ન કર કે અપના સાંસ રાક કર મેજ કે ઉપર કાન દે કર લેટ ગયા. ઇસ બાર કુછ ભી સદેવ ન રહા, ડેાવન કા અચ્છી તરહ સે સુનાઇ પડ રહા થા કિ વહ શબ્દ ક્રમશઃ ધીરે ધીરે નિકટતર આ રહા હૈ.
ક્રમશઃ વહ આસ્ટ્રિયન સેના કિલે કે પાસ કી પહાડી કે સામને આ પહુચી.
ડેાવનાઁ ને ચટપટ ઉઠે કર્ અપની સબ બન્દૂકાં ા એક વાર અચ્છી તરહ પરીક્ષા કરકે દેખા, ઇસકે બાદ ઉસ શાન્ત આકાશ, નિસ્તબ્ધ અંધકાર સે સમાચ્છન્ન પાત્ય પ્રદેશ, ઉસ ક્ષુદ્ર પહાડી કિલે કા કપિત કરતા હુઆ શબ્દ હુઆ, ગુમ ગુડમ ગુડમ! વહુ ભીષણ આવાજ બહુત દૂર તક ફેલી હુઇ પહાડી મે' ગુંજતી રહી. દૂસરે શિખર સે ભી કપિત કરતી હુઇડાવન કી અન્ત્ક ફ્િર ગ ઉઠી, “ગુડમ ગુમ ગુડમ”
કુછ દેર કે બાદ સભી દૃશ્ય નિસ્તબ્ધ હૈ। ગયા.
આસ્ટ્રિયન સેના કે નાયક ને સમઝ લિયા કિ હમારી સેના કે માને કા હાલ દુવાસિયાં કા માલૂમ હા ગયા. ઉન્હોંને જિતની આસાની સે કિલે ! અધિકાર મે કર લેને કાભિચાર કિયા ચા, વહુ ન હુઆ. પતિ કે ઉસ ઉન્નત દુક્ષ્ય્ અભેદ્ય પ્રાચીર કા ભેદન કરને કી શિક્ત ઉનકી
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com