________________
૨૪૬
શુભસંગ્રહ-ભાગ ચોથા ઉસે ઉખાડી ફેંકતે થે. શક્તિદ્વારા ઇન્હે વશ મેં ન લાયા જા સકા, ઈસી લિયે રિસ્વતી કા આશ્રય લિયા ગયા. અબ પ્રતિવર્ષ ઇન સરદારો કે હજાર–લા રૂપએ “પેન્શન' દી જાતી હૈ. પેન્શન ઈસ સેવા કે બદલે મેં કિ યે રેલ કે ઉખાડ નહીં ફેંકતે યા સડક પર આને-જાનેવાલી મેટ કે લૂંટ નહીં લેત! કયા બઢિયા સેવા હૈ! પર ઇસ ઉપાય સે સરકાર અને પૂંખાર લાગે કે વશ મેં રખને મેં ખૂબ કામયાબ હુઈ હૈ. યે લોગ રૂપયે કે લોભ સે વારદાત નહીં હોને દેતે, અપને લાગે કે કાબૂ મેં રખતે હૈં. ઉન્હેં ડર હૈ કિ અગર કેાઈ દુર્ઘટના હો ગઈ તે ઉનકી પેન્શન જપ્ત કર લી જાયગી.
ઇસી લિયે દિન કે સમય ઈન સડકે પર આના-જાના ભયાનક નહીં હૈ. ફિર ભી કભી-કભી લૂટ, કેતી, હત્યા આદિ છે હી જાતી હૈ. હમારે જાને સે કુછ દિન પૂર્વ ઇસ સડક પર એક લૅરી કે લૂટ ગયા થા.
કાલે-સૂખે પહાડ કે ચીર કર આતી હુઈ વે પાકી સડકે બડી સુહાવની માલૂમ હતી હૈ. યે બિલકુલ સફેદ હૈ ઔર કાલે પહાડપર ખૂબ ચમકતી હૈ. સડકં દ હૈ, ઈસ લિયે ઔર ભી અચ્છી લગતી હૈ. કહીં-કહીં મંદ ગતિ સે ચલતે હુએ ઊંટ કે કાફિલે ઔર ઉનકે સાથ કર્કશ સ્વર મેં વિવાદ કરતે હુએ પઠાન-વ્યાપારી પુરાને જમાને કી યાદ કરાતે રહતે હૈ. ઈન કાફિલાં મેં સેંકડે ઉંટ ચલતે હૈ, પર અબ તે વ્યાપાર ભી મોટર-લૈરિય પર હોને લગ ગયા છે. અફગાનિસ્તાન સે લૈરિય નિરંતર પેશાવર આતી-જાતી રહતી હૈ, વિદેશી રાજદૂ કી ડાક લે કર મોટર-દ્વારિયાં પ્રતિદિન કાબૂલ જાતી હૈ, ઇન પર સવારિયાં ભી જા સકતી હૈ, કેવલ ૨૧ રૂપયા કિરાયા લગતા હૈ, પર સરકારી આજ્ઞાપત્ર લેના આવશ્યક હોતા હૈ. હમારે પાસ સમય કમ થા, નહીં તો અફગાનિસ્તાન કી ભી સર કર આતે. કાબૂલ જાને મેં કાઈ ખતરા નહીં હૈ. અફગાન-સીમાં મેં પહુંચતે હી આપ વૈસે હી સુરક્ષિત હો જાતે હૈ, જૈસે કિસી અન્ય સ્વતંત્ર દેશ મેં. ખતરા ઈસ ગર-ઇલાકે મેં હી હૈ, જહાં ન બ્રિટિશ-
રાજ્ય હૈ ઔર ન અફગાન-શાસન.
હમ કુશલતાપૂર્વક પૈબર કી સૈર કર વાપસ ચલે આએ. પેશાવર મેં હમારે હિતચિંતક મિત્ર હમારે લિયે ચિંતિત છે. વૈસે તે ચિંતા કી કઈ બાત નહીં હૈ, પર ઇન દિને હિંદુ-મુસ્લિમ સમસ્યા ને જે ઉગ્ર રૂપ ધારણ કિયા હુઆ હૈ, ઔર સિતંબર માસ સે સીમા-પ્રાંત કે મુસલમાન જિસ તરહ હિંદુઓ કે વિરુદ્ધ ભડકે હુએ થે, ઉસે દષ્ટિ મેં રખતે હુએ ઉસ અવસર પર ગૈર ઈલાકે મેં હિંદુ-મુસ્લિમ સમઝૌતે સે પૂર્વ) મૈબર ધૂમ આના સરલ બાત ન થી.
ઇસી લિયે હમેં સકુશલ દેખ કર વે લોગ બડે પ્રસન્ન હુએ. • બિબર કી સૈર કિયે અસ હુઆ; પર ઉસકી આતંક-મિશ્રિત સ્મૃતિ હમ લોગોં કે નિરંતર આનંદિત કરતી રહતી હૈ.
(“સુધા” શ્રાવણ સં. ૧૯૮૪ના અંકમાં લેખક-પ્રો. સત્યકેતુ વિદ્યાલંકાર)
-
2
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com