Page Text
________________
ર
શુભસંગ્રહ-ભાગ ચેાથે १०९-खैबर का दर्रा
જબ કોઈ વિદેશી યાત્રી બંબઈ કે બંદરગાહ સે ભારત મેં પ્રવેશ કરતા હૈ, તો સબસે પૂર્વ ઉસે એક વિશાલ દ્વાર દિખાઈ દેતા હૈ, જિસ પર યે શબ્દ ખુદે હુએ હૈ –“ભારત કા પ્રવેશદ્વાર.” નિઃસંદેહ આજ બંબઈ હી ભારત કા પ્રવેશદ્વાર છે. ભાપ ઔર વિદ્યુત સે ચલનેવાલી રેલગાડિયે ઔર જહાજો કે ઇસ યુગ મેં ભારતવર્ષ એક સ્વાભાવિક દુગર નહીં રહ સકા હૈ. અબ ભી ઇસકે તીન એર વિશાલ સમુદ્ર છે. ઉંચા હિમાલય ઉત્તર મેં સંતરી કા કાર્ય કર રહા હૈ. પ્રાકૃતિક સ્થિતિ સબ પહલે-જૈસી હી હૈ. પરંતુ અબ પહાડ ચીર કર, સુરંગે ના કર, મોટરે ઔર રેલગાડિયે કે લિયે માર્ગ બન ગએ હૈં. સમુદ્ર કે આર-પાર જા સકના ઔર ભી અધિક સુગમ હો ગયા હૈ. ઈસ અવસ્થા મેં આજ બંબઈ હી ભારત કા પ્રવેશદ્વાર હે. ભારત મેં આના જાના સબ ઇસી માર્ગ સે હોતા હૈ.
પરંતુ આજ હમ ઇસ પ્રવેશદ્વાર કા નહીં, અપિતુ ઈસસે બહુત પ્રાચીન, બહુત રહસ્યમય ઔર બહુત મહત્ત્વપૂર્ણ પ્રવેશદ્વાર કા વર્ણન કરેંગે. હમારા અભિપ્રાય ખેબર કે દરે સે હૈ. અઠારહવીં સદી કે અંત તક યહી માર્ગ ભારત કા પ્રવેશદ્વાર રહા હૈ. ઐતિહાસિક દષ્ટિ સે ઇસકા બહુત મહત્ત્વ હૈ. અંગરેજી વિશ્વકોષ કે શબ્દ મેં “સંસાર-ભર મેં ઔર કિસી માગ કા ઇતના ઐતિહાસિક ઔર સૈનિક મહત્ત્વ નહીં હૈ, જિતના ઇસ ખેબર કે દરે કા હૈ.” કેવલ ઐતિહાસિક દષ્ટિ સે હી નહીં, આજ ભી મૈબર બડા મહત્ત્વપૂર્ણ માર્ગ છે. ઈસાકે દરવાજે પર પડી હુઈ વિશાલ બ્રિટિશ સેના આજ ભી અપને એશિયાઈ પ્રતિસ્પધ, નએ સિકંદર, રશિયા કી ઉત્સુકતા ઔર આતંક સે પ્રતીક્ષા કરી રહી છે.
(૨) કિસી અજ્ઞાત પ્રાકૃત ઐતિહાસિક કાલ મેં, સંભવતઃ ઇસી “કુભા કે પવિત્ર માર્ગ 'સે ભારતીય આર્યો ને ઇસ વિસ્તૃત દેશ મેં પ્રવેશ કિયા થા. ભારત કે પુરાને આક્રાંતા ડેરિયસ ઔર સિકંદર ભી ઈસી માર્ગ સે ભારત કે લહલહાતે મૈદા પર અપના પ્રભુત્વ સ્થાપિત કરને કે લિયે આએ. સિકંદર કે બાદ સેલ્યુકસ એંટિયોકસ, યુક્રેટાઇડસ આદિ કિતને હી ગ્રીક સેનાપતિ ઔર રાજા ભારત મેં ખેબર કે જટિલ માર્ગ કે પાર કર કે આએ. ચૂચી, કુશાન, શક, હૃણ આદિ કા પ્રવેશ ઈસી માર્ગ સે હુઆ. ભારત કે સામ્રાજ્યવાદી લોગ ભી ઇસી માર્ગ સે બાહર જાતે રહે. અશોક કે બહુત-સે “ધમ્મમહા-માત્ર” “ધમ્મવિજય’ સ્થાપિત કરને કે લિયે સંભવતઃ ઈસી દરે સે પર્શિયા, મસિડોનિયા, મિસર, ચૂનાન આદિ દેશ મેં ગએ. ખેબર કે ઉસ પાર, જહાં બ્રિટશસીમા સમાપ્ત હો જાતી હૈ, એક ટૂટા-છૂટા પથ્થર આર મિટ્ટી કા કિલા આજ ભી વિદ્યમાન છે, જિસ વહા કે નિવાસી “ કાફિર કટ' કહતે હૈં. લંડીકેટલ મેં યહ કિંવદંતી હમારે સુનને મેં આઈ કિ યહ “કાફિરકેટ” સમ્રાટ અશોક કા બનવાયા હુઆ હૈ. ઇસમેં કઈ આશ્ચર્ય નહીં, યદિ યહ પુરાના કિલા જિસે વહાં કે મુસલમાન કાફિરો કા કિલા કહતે હૈ, કિસી પુરાને ભારતીય હિંદૂ વા બૌદ્ધ સમ્રાટ કા બનવાયા હુઆ હૈ. પ્રાચીન સમય મેં પૈબર પર ભારત કી હદ સમાપ્ત નહીં હો જાતી થી. મૌર્ય સામ્રાજ્ય મેં કાંધાર, કાબૂવ તથા ઉસસે ભી પરે કે પ્રદેશ અંતર્ગત છે. ઐતિહાસિક સ્મિથ કે શબ્દોં મૌર્ય સમ્રા ને “ભારત કી ઉસ સ્વાભાવિક તથા વૈજ્ઞાનિક સીમા કે પ્રાપ્ત કિયા થા, જિસકે લિયે ઉનકે બ્રિટિશ ઉત્તરાધિકારી વ્યર્થ આહે ભરતે હૈ.” કેવલ મૌર્ય-સમ્રાટ ને હી નહીં, પ્રાચીન ઔર મધ્યકાલીન ભારત કે અનેક શક્તિશાલી રાજને ખેંબર કે પાર કે પ્રદેશ પર શાસન કિયા. અસ્તુ.
મંગોલ, તુર્ક, પઠાન ઔર મુગલ લગે કે આક્રમણ ભી મૈબર કે દરે સે હી હુએ હૈ. ક્તિને હી ગોરી, ગજનવી, લોદી આદિ આક્રાંતાઓ ને ખેંબર સે પ્રવેશ કર ભારત પર રાજ્ય
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
| SR No. | 034613 |
| Book Title | Shubh Sangraha Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhikshu Akhandanand |
| Publisher | Sastu Sahityavardhak Karyalay |
| Publication Year | 1929 |
| Total Pages | 416 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 24 MB |