________________
વિચિત્ર પરિવર્તન ૧૨૨-જીભ સે જે ગાઓ રાજા રામગુણ ગાઈએ!
કમલેશ ન સ નિહાર નિત રામછબિ, કાન જે સુનેં તે કથા રામકી સુનાઈ; હાથે જ પસારે તે પસારો એક રામ આગે, ચલિબે વિચારે તે પે ચિત્રકૂટ જાઈયે. દુઃખમેં પુકારો તે પુકારો મિત્ર રામ હી કોનેહ જે લગાઓ બસ રામ સેં લગાઈ; લાઈએ હિયે મેં રામ હી કે ચરણારવિંદ, જીભ સે જે ગાઓ રાજા રામગુણ ગાઈએ.
(‘હિંદૂપંચ” ના એક અંકમાં લખનાર–પં. રામનાથ શર્મા “કમલેશ')
૧૨૩–વિચિત્ર પરિવર્તન
ભુજંગપ્રયાત કભી વિશ્વ મેં પુષ્પસ જો ખિલા થા, જિસે આર્ય સમ્માન સચ્ચા મિલા થા; પ્રભા મેં કભી સ્વર્ણ સે જે તુલા થા, જહાં દ્વાર જિજ્ઞાસુઓ કે ખુલા થા. સુખ કી જહાં છા રહી થી ઘટાયેં, નહીં નામ કો થી કહીં આપદા; જહાં સભ્યતા સંપદા છા રહી થી, જહાં સૃષ્ટિ કી રમ્યતા આ રહી થી. જહાં કી ધરા રત્નદા, ઉર્વરા થી, શિવા, પ્રાણદા ઔર વિશ્વભરા થી; જહાં સ્વાર્થ કા નામ પાતે નહીં થે, દુરાચાર કે ભાવ આવે નહીં થે. જહાં ન્યાય સે કામ લેતે સભી થે, અધર્માવલંબી ન હોતે કભી થે; જહાં ચાહતે થે સભી કી ભલાઈ નહીં સોચતે થે કિસીકી બુરાઈ. ઉસી દેશ કી દુર્દશા કયા બતાઉં, વ્યથા સે ભરી મેં કથા કથા સુનાઉં; હુઆ દેશ કે વેષ કંગાલસા હૈ, પડા ભેદ આકાશ પાતાલસા હૈ.
ખલા પુષ્પસા થા, જરાસા ગિરા હૈ, કહાં સંપદા આપદા સે ધિરા હૈ, દુરાચાર કે હાય! પાલે પડા હૈ, પરાધીનતા કે હવાલે પડા હૈ. પિપાસા સુધા કષ્ટ સે રો રહા હૈ, પુરા–જ્ઞાન વિજ્ઞાન કો ખો રહા હૈ, બઢા પૂર્વ મેં થા, ગિરા આજ ઐસા, નહીં પાસ મેં નામ કો એક પિસા. પદાક્રાન્ત હે વેત્રસા કાંપતા હૈ, લજાયા હુઆ આંખ કો ઢાંપતા હૈ, કહાં પૂર્વ કી વિરતા ધરતા હૈ ? નહીં લેશ ભી શેષ ગંભીરતા હૈ. અકર્મણ્યતા ને દિવાલા નિકાલા, અહંકાર કામાદિ ને પીસ ડાલા; પડા મૃત્યુ કી ગોદ મેં રો રહા હૈ, બિના તેલવાલા દિયા હૈ રહા હૈ.
(“હિંદૂપંચ”ના એક અંકમાં લેખક-શ્રીયુત પં. રામલાલ પાંડેય)
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com